Welcome to the Open Access System!
Marmara University Open Access System serves scientific and artistic products such as books, articles, papers, theses, encyclopedias and artistic works produced by our faculty members and students in accordance with international standards and intellectual property rights. New materials and products have recently been added to the system.
Communities in DSpace
Select a community to browse its collections.
Recent Submissions
دراسة مقارنة لشروح الجامع الصغير المؤلفة في منطقة ماوراء النهر في القرن الخامس والسادس الهجري
(2024) Müydünoğlu, Abdullah; İnce, İrfan; Marmara Üniversitesi; Sosyal Bilimler Enstitüsü; Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı; Temel İslam Bilimleri Arapça Bilim Dalı
Araştırmamız, Hanefi Mezhebinin temel kitaplarından biri olan el-Câmiu’s-sağīr üzerine hicri 5-6’ncı yüzyıllarda Maveraünnehir bölgesinde yazılmış şerhlerin mukayeseli incelenmesini konu edinmektedir. Ebü’l-Usr el-Pezdevî (ö. 482/1089), Şemsüleimme es-Serahsî (ö. 483/1090), Sadrüşşehîd İbn Mâze (ö. 536/1141) ve Ebü’l-Mehâsin Kādîhân’ın (ö. 592/1196) el-Câmiu’s-sağīr üzerine kaleme aldıkları şerhler seçilmiş örnekler üzerinden mukayeseli bir biçimde incelenmiştir. Çalışma, İmam Muhammed’in el-Câmiu’s-sağīr adlı eseri üzerine yazılmış şerhlerin incelenmesine özgün katkı yapmayı amaçlamaktadır. Bu araştırmada, birkaç örnek detaylı bir biçimde karşılaştırmalı bir analize tabi tutulmuş ve söz konusu örnekler belirlenen şerhlerden önceki ve sonraki Hanefi mezhebi kaynakları bağlamında eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirilmiştir. Şerhlerin bu şekilde incelenmesi, ilgili eserlerin Hanefi mezhebi içindeki evrimini anlamamıza ve bu eserlerin tarihsel süreç içindeki konumunu belirlememize yardımcı olacaktır.Ayrıca, bu araştırma, İslam hukuk tarihi açısından kısa sayılabilecek bir zaman dilimi içinde aynı coğrafi bölgede kaleme alınmış olan dört şerhin, yazılış amacı, metodolojisi ve içeriği açısından benzerliklerini ve farklılıklarını ortaya koymayı hedeflemektedir. Bu dört şerh, önce genel bir karşılaştırmaya tabi tutulmuş, ardından seçili örnekler üzerinden ayrıntılı bir biçimde incelenerek, her bir şerhin özgün nitelikleri belirlenmeye çalışılmıştır.Çalışmanın odağını oluşturan örnek meselelerin mukayeseli incelenmesi bölümünde, ilgili meseleler sadece belirlenen dört şerh üzerinden bir karşılaştırmaya tabi tutulmamış, aynı zamanda anılan dört şârihten önce ve sonra yaşamış Hanefi fakihlerin görüşlerine de başvurulmuştur. Bunlar arasında özellikle Tahâvî (ö. 321/933), Cassâs (ö. 370/981), Kudûrî (ö. 428/1037) Debûsî, (ö. 430/1039) Kâsânî (ö. 587/1191), Merğînânî (ö. 593/1197), Mevsılî (ö. 683/1284) ve Zeylaî’nin (ö.743/1343) eserleri incelenmiş ve böylece fıkhi görüşlerin gelişimi uzun bir zaman dilimi içinde takip edilmeye çalışılmıştır.Çalışma, İmam Muhammed’in el-Câmiu’s-sağīr’i üzerine yazılmış dört şerhi konu edindiğinden, İmam Muhammed’in hayatı ve eserlerinin yanı sıra, dört müellifin hayatı ve eserleriyle ilgili özet bilgiler sunmuştur. Ayrıca, çalışmanın kapsamı gereği, hicri 5-6. yüzyıllarda Maveraünnehir’deki siyasi, ilmi ve kültürel durum hakkında özet bilgiler de sunulmuştur.Araştırmada şu aşamalar takip edilmiştir:(1) İlk olarak, inceleme konusu şerhlerin metni olan el-Câmiu’s-sağīr’in müellifi İmam Muhammed’in ilmi hayatı ve Hanefi mezhebinin temelini oluşturan eserleri hakkında bilgi verilmiş, el-Câmiu’s-sağīr’in bu eserler içindeki yeri ve özelliği tespit edilmeye çalışılmıştır. (2) Ardından, hicri 5-6 yüzyıllarda Maveraünnehir bölgesindeki siyasi, ilmi ve kültürel ortam incelenmiş, bu dönemde kaleme alınan dört şerh genel hatlarıyla mukayeseli olarak incelenmiştir.(3) Bir sonraki aşamada, üç örnek mesele inceleme konusu dört şerh üzerinde önceki ve sonraki literatür de dikkate alınarak derinlemesine bir incelemeye tabi tutulmuştur. (4) Mukayeseli incelemelerden elde edilen sonuçlar önceki çalışmaların bulgularıyla karşılaştırılmıştır.Bu çalışmanın amaçladığı akademik katkılar şu şekilde özetlenebilir: • Fıkıh tarihi içerisinde kısa sayılabilecek bir zaman diliminde aynı coğrafyada yazılan dört şerhin ana hatlarıyla benzer ve farklı yönlerinin tespiti. • Fikirleri ve eserleriyle Hanefi mezhebinde yaygın etkiye sahip olan bu müelliflerin Hanefi fıkıh öğretisi içindeki konumlarının belirlenmesi. • Maveraünnehir bölgesinin İslam Hukuku açısından önemi, özellikle Karahanlı döneminde Maveraünnehir’in Hanefi mezhebinin gelişimine katkısının örnekler üzerinden gösterilmesi.
Uluslararası öğrencilerin psikososyal sorunlarının keşfedilmesi ve ölçek geliştirme çalışması : Bir karma yöntem araştırması
(2024) Kahveci, Gülistan; Özdemir, Ali; Marmara Üniversitesi; Eğitim Bilimleri Enstitüsü; Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı; Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık
Bu çalışmada Türkiye’de öğrenim gören uluslararası öğrencilerin psikososyal sorunlarını keşfetmek ve bu keşif sonuçlarından yola çıkarak öğrencilerin psikososyal sorunlarını ölçebilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmek amaçlanmıştır.Nitel ve nicel yöntemin birlikte kullanıldığı bir karma yöntem araştırması olan bu çalışmada keşfedici sıralı desen tercih edilmiştir. Araştırma evreni 2022-2023 ve 2023-2024 eğitim öğretim yıllarında Türkiye’de öğrenim gören uluslararası öğrencilerden oluşmuştur. Nitel bölümün çalışma grubunu maksimum çeşitlilik örnekleme ile belirlenen 12 kişi oluştururken ölçek geliştirme çalışması için AFA ve DFA toplam 396 uluslararası öğrenci ile çalışılmıştır. Araştırmanın nitel bölümünde yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılırken nicel bölümünde geliştirilen beşli likert ölçek kullanılmıştır. Veriler SPSS 26 paket programı ve AMOS Graphics kullanılarak analiz edilmiştir.İlk olarak araştırmanın nitel bölümünden elde edilen veriler içerik analizi yaklaşımı ile analiz edilmiş ve öğrencilerin psikolojik, sosyal ve akademik olarak yaşadığı sorunlar ortaya konmuştur. Ayrıca öğrencilerin sorunlarla başa çıkma yolları ve sorunlara dair önerileri de nitel kısmın bulguları arasındadır. Nicel bölümde ise literatür ve nitel bölümden elde edilen bulgulara dayanan 24 maddelik Uluslararası Öğrenci Psikososyal Sorunlar Ölçeği geliştirilmiştir. Ölçek geliştirilirken madde havuzu uzman görüşüne sunulmuş sonrasında AFA ile yapı geçerliği çalışması yapılmış ve sonrasında DFA ile faktör yapıları doğrulanmıştır. DFA analizi sonucunda χ2/df (1.218), RMSEA (.049), GFI (.86), CFI (.93), AGFI (.82) ve NFI (.80) değerlerine ulaşılmıştır. Ölçeğin Cronbach Alfa değeri .86 olarak bulunmuştur. Ayrıca ölçeğin ayırt edicilik oranını ölçmek amacıyla yapılan bağımsız gruplar t-testi sonucunda ölçeğin ayırt edici olduğu sonucuna ulaşılmıştır (p=0,000<0.05). Sonuç olarak Uluslararası Öğrenci Psikososyal Sorunlar Ölçeği 24 madde ve 5 alt boyuttan (algılanan ayrımcılık, iletişim zorlukları, sosyal uyum, psikolojik iyi oluş, kurumsal eksiklikler) oluşan geçerli ve güvenilir bir ölçme aracıdır.
Pazarlama segmentasyon modellerinin karşılaştırılması üzerine biyoteknoloji sektöründe bir uygulama
(2024) Sarıoğlu, Ebru; İnel, Mehmet Nuri; Marmara Üniversitesi; Sosyal Bilimler Enstitüsü; İşletme Anabilim Dalı; Sayısal Yöntemler Bilim Dalı
Günümüzde artan rekabet, firmaların müşteri bağlılığını artırmak için daha fazla çaba sarf etmesini gerektirmektedir. Birçok firma, müşteri ilişkileri yönetimi (CRM) uygulamalarına önemli yatırımlar yaparak müşteri ihtiyaçlarındaki değişiklikleri izlemek, kişiselleştirilmiş hizmetler sunmak, rakiplerinden farklılaşmak ve rekabet avantajı elde etmek için çalışmaktadır. Bu amaçla, RFM (Recency, Frequency, Monetary) analizi müşteri verilerini etkili bir şekilde sınıflandırmak için büyük bir öneme sahiptir. RFM, müşterinin ne kadar yakın zamanda alışveriş yaptığı ne sıklıkta alışveriş yaptığı ve ne kadar harcadığı gibi kriterlere dayanarak müşterileri segmentlere ayırır.Geleneksel RFM yöntemi farklı yönlere genişletilerek daha ayrıntılı segmentasyonlar geliştirilmiştir. Bu genişletmeler, müşteri ilişkisinin uzunluğu (Length) ve ürün çeşitliliği (Variety) kriterleri eklenerek LRFM (Length, Recency, Frequency, Monetary) ve RFMV (Recency, Frequency, Monetary, Variety) yöntemleri ortaya çıkmıştır. Geleneksel olarak kabul edilen RFM yöntemi ile genişletilerek oluşturulan her bir yöntem kıyaslanacaktır. Çalışmada bu analizler biyoteknoloji sektörüne ait müşteri verileri üzerinden elde edilecektir. Analizler sonucunda müşterilere uygulanması gereken hangi pazar stratejilerinin daha etkili olabileceği ve sektör için hangi yöntemin daha etkili sonuç vereceğini göstermek hedeflemiştir. Yöntemlerin hepsini bir arada göstererek her bir yöntemin artı eksi yönleriyle firma için değerlendirebilmesi, planlayacağınız stratejilere daha kolay karar verilmesi, firmanın ne tür hizmetler sunması gerektiği, nasıl farklılaşabileceği gibi birçok konuda firmaya yanıtlar sunarak analiz sonuçlarının uygulanabilir planlar haline getirilmesi hedeflenmiştir.
Tanzimat'tan günümüze eğitim sistemimizde yabancı uzmanlar ve faaliyetleri : Politika transferi açısından bir değerlendirme
(2024) Durmuş, Alpaslan; Ekşi, Halil; Marmara Üniversitesi; Eğitim Bilimleri Enstitüsü; Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı; Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı
Bu çalışma, Tanzimat’tan günümüze (1839-2023) yaklaşık iki yüzyıl süresince Türkiye'nin eğitim sistemine dâhil olan yabancı uzmanların eğitim sistemimize kattıkları değerleri üstlendikleri çeşitli roller ışığında politika transferi açısından incelemektedir. Eğitim politikalarının geliştirilmesinde yabancı uzmanların nasıl bir rol üstlendiği ve bu iş birliğinin sonuçlarına odaklanarak politika üretme süreçlerine ışık tutmaya çalışan araştırmada, nitel araştırma ailesinden doküman inceleme temelli tarihsel araştırma yöntemi tarihte yaşamış bir grup aktörün ortak geçmişlerinin topluca incelenmesini sağlayan prosopografi yaklaşımıyla kullanılmıştır. Araştırma kapsamında Türk eğitim sisteminde görev yapmış yabancı uzmanların birincil kaynaklardan ve arşiv dokümanlarından elde edilen bilgilerinin ikincil kaynaklarla desteklenmesiyle 1.179 biyografisini içeren bir veri tabanı oluşturulmuştur. Bulgular, yabancı uzmanların danışmanlık, değişim yönetimi, öğretim elemanlığı gibi roller üstlendiğini ve Türk toplumuyla etkileşime geçerek yeni içgörüler kazandıklarını göstermektedir. Bulgular bu uzmanların eğitim sisteminin çağı yakalaması, bünyesindeki sorunları çözmesi, uluslararası standartlara ulaşması gibi hususlarda önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Öneriler bölümünde, yabancı uzmanlarla iş birliğinin kuruma, sürdürülme ve bu sürecin daha etkili yönetilmesi için kılavuz ilkeler çıkarılmaya çalışımıştır. Sonuç olarak Türkiye'nin eğitim sisteminin daha rekabetçi ve uluslararası standartlarda olması için yabancı uzmanların bilgi ve deneyimlerinden yararlanılmasının önemi üzerinde durulmuştur. Bu çalışma, eğitim politikalarının stratejik bakışla ve başkalarının deneyimlerini dikkate alarak geliştirilmesine katkıda bulunmak için kaynak teşkil etmektedir.
Sürdürülebilir raporlama çerçeveleri ve sürdürülebilirlik raporlarının kalitesi : Bist sürdürülebilirlik endeksi uygulaması
(2024) Hüseyin, Ali; Çetin, Ayten; Marmara Üniversitesi; Sosyal Bilimler Enstitüsü; İşletme Anabilim Dalı; Muhasebe Finansman Bilim Dalı
İşletmeler açısından sürdürülebilirlik kavramı, kâr elde etmek için faaliyet gösteren bir işletmenin çevresel ve sosyal konularda hassas davranmasıdır. İşletme faaliyetlerinde ve karar süreçlerinde sürdürülebilirlik, kurumsal yönetim ilkeleri ile birlikte çevresel ve sosyal unsurların da dikkate alınması şeklinde ifade edilmektedir. Bu nedenle işletmeler, paydaşlarına sürdürülebilirlik ile ilgili bilgilerini paylaşmak için faaliyet raporlarının yanı sıra sürdürülebilirlik raporları ile hem finansal hem de finansal olmayan bilgilerin birlikte yer aldığı entegre raporları kullanmaktadırlar. Buradan hareketle, bu araştırmada Borsa İstanbul bünyesindeki Sürdürülebilirlik Endeksi’ndeki mevduat, kalkınma ve yatırım bankalarının 2020-2022 yılları arasındaki faaliyetleri sürdürülebilirlik kavramın üç boyutu olan çevre, sosyal ve yönetim açısından incelenmiştir. Sürdürülebilirlik performansları incelenmek üzere çevre (su tüketimi, geri dönüştürülen atık, doğalgaz tüketimi, elektrik tüketimi ve karbon emisyon miktarı), sosyal ve yönetim (cinsiyet dağılımı, yönetim kurulu bağımsız üye oranı, çalışan devir hızı, çalışanların eğitim durumu ve çalışanlara verilen eğitim miktarı) ile ilgili göstergeler belirlenmiştir. Belirlenen göstergelere ilişkin bilgiler işletmelerin yayınlamış oldukları faaliyet raporları, sürdürülebilirlik raporları ve entegre raporlarından elde edilmiş olup çoklu karar verme yöntemlerinden biri olan TOPSIS yöntemi ile analiz edilmiştir. Ayrıca belirlenen dönemde işletmelerin ekonomik durumunu analiz etmek amacıyla sermaye yeterliliği, aktif kârlılığı, özkaynak kârlılığı, faaliyet kârlılığı, yabancı para pozisyonu ve aktif büyüklüğünün sektör içerisindeki payı hakkında da veriler Türk Bankalar Birliği’nden elde edilmiştir. Ekonomik göstergelere ilişkin bilgiler de TOPSIS yöntemiyle incelenip sürdürülebilirlik ile ekonomik göstergeler arasında bir ilişki olup olmadığı da araştırılmıştır. Yapılan analizler neticesinde sürdürülebilirlik performans raporları ve ekonomik göstergeler arasında istatistiki olarak anlamlı bir sonuç çıkmamıştır. Bu bağlamda, elde edilen sonuçlar neticesinde teorisyenlere ve uygulamacılara yönelik önerilerde bulunulmuştur.
