Şeyh Bedrettin’in fıkıhçılığı

Abstract

(ÖZET)Tam adı “Bedreddin Mahmûd b. İsrâil b. Abdülazîz” olan Şeyh Bedreddin, babası tarafından fethedilen Simavna Kalesi’nde 760/1359 yılı civarında doğmuştur. Şeyh Bedreddin, babasının kadı olması sebebiyle “Simavna Kadısıoğlu” ismiyle de anılmaktadır. Annesi ise, bu kalenin mağlup edilen Rum komutanının kızıdır ve müslüman olduktan sonra Melek adını almıştır. Şeyh Bedreddin, Edirne, Bursa, Konya, Mekke, Kahire gibi çeşitli ilim merkezlerinde birçok hocadan ders almış ve bu tahsil süreci, onun oldukça yüksek seviyede ilmî birikime ve çok yönlü bir kimliğe sahip olmasını sağlamıştır. Farklı iddialar bulunmakla birlikte, ehl-i sünnet inancına dayanan bir tasavvuf anlayışına sahip olan Şeyh Bedreddin’in mensup olduğu tarikat hakkında tam kanaate ulaşılamamıştır. Kaynakların çelişkili bilgiler vermesi ve peşin kabullerden hareketle ideolojik söylemlere malzeme yapılması sebebiyle Şeyh Bedreddin padişaha bilfiil isyan ettiğine ve sapkın inançlara sahip olduğuna dair iddialara şüpheyle yaklaşılmalıdır. Bununla birlikte isyan suçu sabit görülerek 820/1417 yılında asılarak idam edildiği bilinmektedir.Şeyh Bedreddin’in Letâifü’l-işârât ve et-Teshîl adlı fıkıh eserlerinde şekil ve yöntem bakımından İbnü’s-Sâatî’nin Mecmeu’l-Bahreyn adlı eseri takip edilmiştir. Câmiu’l-fusûleyn adlı fıkıh eseri ise, fasıllar şeklinde farklı bir yöntemle yazılmıştır. Bu eserler dil, tür ve muhteva bakımından yazıldıkları dönemin karakteristik özelliklerini yansıtmakta ve Şeyh Bedreddin’in en azından Hanefî mezhebine mensup “ashâb-ı tercih” seviyesinde bir fakih olduğunu göstermektedir. Öte yandan, Şeyh Bedreddin’in “ictihâd” hakkındaki bazı görüşleri, mezhepte kabul edilen usûle uymadığı için eleştirilmiştir. (ABSTRACT) Sheikh Bedreddin, whose full name is “Bedreddin Mahmûd b. İsrâil b. Abdülazîz”, was born around the year 760/1359 in the Simavna Fort that was conquered by his father. Since his father was a qadi, Sheikh Bedreddin was called “Simavna Kadısıoğlu” as well. His mother, the daughter of the Greek commander of the above-mentioned fort, was named Melek after her conversion to Islam.Sheikh Bedreddin took lessons from various scholars in such educational centres as Edirne, Bursa, Konya, Mecca, and Cairo. This process of intensive learning contributed a lot to his high level of knowledge as well as his versatile profile. Although there are various suggestions, we are deprived of complete information about his understanding of Sufism, which is believed to depend on Sunnism. Considering the controversial information cited in the sources and, ideological discourses based on prejudices, the claims that Sheikh Bedreddin had some heretical believes and rebelled against the Sultan of the time, should be taken with suspicion and care. However, it is known that he was found guilty of rebellion and hanged in 820/1417.In his two works of fiqh titled Letâifü’l-işârât and et-Teshîl Sheikh Bedreddin seems to have adopted the similar form and method to İbnü’s-Sâatî’s book Mecmeu’l-Bahreyn. His other work devoted to fiqh is Câmiu’l-fusûleyn, which was written in chapters unlike the previous ones. All the books mentioned reflect the characteristics of their own time in terms of language, type and content. They also show that Sheikh Bedreddin was, at least, a faqih having a level of “ashâb-ı tercih” in the Hanefi sect. However, some of his ideas about “ijtihâd” are criticized of being incongruous with the traditional method followed by this sect.