Publication: Taşköpürülüzâde'nin Şerhu'l-Fevâidi'l-Gıyâsiyye adlı eseri hakkında genel bir değerlendirme
No Thumbnail Available
Date
2016-11-18
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
Abdülkahir el-Cürcânî’nin Esrâru’l-belâğa ve Delâilü’l-i‘câz adlı eserlerinde kelam ve
felsefe disiplinleriyle ile yoğrulan dil ilimleri ve özellikle belagat ilmi Ebû Yakûb es-Sekkâkî’nin
Miftâhu’l-‘ulûm adlı eseri ile yeni bir döneme girmiştir. Sekkâkî kelam, felsefe ve mantığın yöntemini belağat ilmine uygulayarak onu edebi zevkten çok mantıkî tanım ve taksimlerin hâkim
olduğu bir saha haline getirmiştir. Kendisinden sonraki belagat çalışmaları bu eser ve yöntem
etrafında şekillenmiş, Miftâhu’l-‘ulûm üzerinde muhtasar, şerh, haşiye vb. türlerde pek çok eser
yazılmıştır. Miftâhu’l-‘ulûm’un belağatle ilgili üçüncü bölümü üzerine Hatîb el-Kazvînî’nin yazdığı
Telhîsu’l-Miftah şöhret bulmakla birlikte Bedreddin b. Mâlik tarafından yazılan el-Misbâh ve Aduddin el-Îcî tarafından kaleme alınan el-Fevâidü’l-Gıyâsiyye de bazı çevrelerde bir ders kitabı olarak
okutulmuştur.
Bu çalışmada Taşköprîzâde’nin el-Fevâidü’l-Gıyâsiyye adlı muhtasar eser üzerine yazdığı şerh
incelenecektir. Müellifin belagat sahasıyla ilgili en kapsamlı çalışması olan eser müteahhir dönem
belagat kitaplarının ana özelliklerini taşımakta ve temel tartışma mevzularına yer vermektedir.
Memzuc bir şerh olan eserde konular derinlemesine ele alınmakta, ana metnin anlaşılması güç
olan bölümleri açıklanmaktadır. Teftâzânî ile Cürcânî ve onların takipçileri arasında süregelen
tartışmalara yer verilmekte, bunlar değerlendirilerek bazı tercihlerde bulunulmaktadır. Îcî’nin
ve Kazvînî’nin Miftâhu’l-ulûm’un yapısı üzerinde ve belagat konularının taksimatı konusundaki
tasarrufları karşılaştırılarak tartışılması dikkat çekmektedir. Ayrıca eserde Taşköprîzâde’nin orijinallik iddiasıyla ileri sürdüğü bazı görüşleri de bulunmaktadır.
Bu bildiride eserin genel özellikleri üzerinde durulacak, özellikle ihtilaflı konulardaki yaklaşımları ve orijinal olduğunu iddia ettiği bazı görüşleri incelenerek Taşköprîzâde’nin belagat ilmine
katkısı üzerine bir değerlendirme yapılacaktır. Osmanlı ilmî hayatının önemli bir temsilcisi olan
Taşköprîzâde’nin bu eseri çerçevesinde yapılacak bu değerlendirme ile Osmanlı ilim muhitinde
belagat ilmine dair kaleme alınan metinlerin dili, seviyesi ve meselelerinin anlaşılması için mütevazı bir katkı yapılması amaçlanmaktadır
Description
Keywords
Belagat, dil ilimleri, Îcî, Taşköprîzâde
Citation
BENLİ A., \"Taşköpürülüzâde'nin Şerhu'l-Fevâidi'l-Gıyâsiyye Adlı Eseri Hakkında Genel Bir Değerlendirme\", Uluslararası Taşköprülüzade Sempozyumu, İstanbul, Türkiye, 18 Kasım 2016