Browsing by Author "Yenen, Halide"

Now showing 1 - 2 of 2
  • No Thumbnail Available
    ItemMetadata only
    İbn Sina’ da ilimler tasnifi
    (Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2001) Yenen, Halide; Çağrıcı, Mustafa; Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı
    ÖZETFelsefe tarihinde çeşitli çalışmalarda ilimler tasnifi yapılmıştır. Platon'nun Devlet'i Aristo'nun Metafizik'i, Harizmî'nin Mefâtîhu'l-'ulûm'u, fârâbî'nin İhsâu'l-'ulûm'u, İbn Sînâ'nın Risâle fî Aksâmi'l-hikme'si bu çalışmalara örnek olarak verilebilir.Bu tezde İbn Sînâ'nın Aksâmu'l-hikme risâlesine ait tahkikli çalışma yapılmıştır. Bu kritikli çalışmada risâlenin 16 yazma nüshasından 4 tanesi seçilerek temel alınmış ve bu nüshalar tanıtılmış, diğerleri ise liste halinde verilmiştir. Ayrıca bu kritikli metin Türkçe'ye çevrilmiştir. Bunlara ilaveten İbn Sînâ'nın bu risâlesindeki tasnifi eş-Şifâ, Mantıku'l-meşrıkîyyîn vs. eserlerinde yapmış olduğu tasnifle karşılaştırılmıştır.İbn Sînâ ilimleri önce "hikmet" ve "diğerleri" olmak üzere iki kısma ayırmış, sonra hikmeti, temel ilimler ve onun dalları olmak üzere iki sınıfa ayırmıştır. Daha sonra temel ilimleri yine iki kısma ayırmıştır. İlki, hikmetin âleti olan mantık ilmidir. İkincisi ise amelî (pratik) ve nazarî (teorik) olmak üzere iki kısımda incelenmiştir. Amelî kısım ahlâk, ev idaresi (tedbîrü'l-menzil) siyâset (tedbîrü'l-medîne) ve şeri'at disiplini olmak üzere dörde ayrılmıştır. Nazarî kısım ise fizik, matematik, metafizik (teoloji ve evrensel ilim=el-ilm el-küllî) kısımlarından ibarettir.Fizik ilminin temel kısımları sekiz tanedir: fizik (es-simâ'u't-tabîî), es-Semâu ve'âlem, el-Kevn ve'l-fesâd, el-Âsâru'l-ulviyye, el-Meâdin, en-Nebât, el-Hayevân, eNefs ve el-Hiss ve'l-mahsûs. Yan kısımları (el-aksâmu'l-fer'iyye) ise şunlardır: Tıb, astroloji, fizyognomi, rüya tabiri, tılsımât, nîrencât el-kimyâ.Matemetik şu dört temel kısmı içerir: Aritmetik, geometri astronomi ve müzik. Bunların her biri yan kısımlara ayrılır.Metafizik ise beş temel kısmı içerir. Bütün varlıklara ait genel kavramlar (varlık=hüviyet, birlik vb.); fizik matematik mantık ilimlerinin ilkeleri (bunlar evrensel ilim olarak isimlendirilebilir); Tanrı ve O'nun sıfatları; ruhânî varlıklar, melekler; ruhânî varlıklarla yeryüzündeki varlıkların irtibatı (bular teoloji=el-ilm el-ilâhî) olarak isimlendirilebilir. İbn Sînâ teoloji içinde vahiy, nübüvvet, mûcize, ölümden sonraki hayat ('imü'l-meâd), ruhânî mükâfât ve ceza konularını da açıkladı.İlimlerin âleti olan mantık ise sekiz temel kısıma ayrılır: İsagoci (Medhal), Kategoriler (Makûlât), Peri Hermeneias (İbâre), Analitika I (Kıyas), Analitika II (Burhan), Topika (Cedel), Sofistika (Safsata), Retorika (Hatâbe), Topika (Şiir)Böylece sonuç olarak İbn Sînâ'nın ilimler tasnifini Aksâmu'l-hikme risâlesini temel alarak vermeye çalıştım.ABSTRACTTHE CLASSIFICATION OF THE SCIENCES ON AVICENNAOne finds variety of treatise in history of philosophy the clasifying the sciences. For example, in Republic by Plato, Metaphysics by Aristotle, Mafatih al-'Ulum by al-Khwarizmi, Enumaration of the Sciences (İhsa' al-ulum) by al-Farabi, The Epistle on the Divisions of Wisdom (Risalah fi Aqsam al-hikma) by Avicenna etc.In this thesis, there are a critical edition of The Epistle on the Divisions of Wisdom, based on a reasanable choice of 4 basic manuscripts from among 16 manuscripts and these 4 basic manuscripts are explaind in detail and are listed other manuscripts. This critical edition is translated into Turkish. In addition to these, the classification of Avicenna in this epistle are compared to other treatise by Avicenna -in The Cure, The Easternes-.Firstly, sciences are divided into two parts by Avicenna, first part is wisdom (hikma) and second part is others. And then, wisdom are classified into fundemental sciences and derivative sciences. Then, fundemental sciences are divided into two part: first is logic -organon of wisdom- , second part is analyzed as "practical part" and "theoretical (abstract) part". The practical part subdivided into ethics, governance of the house, politics and the discipline of religious law (es-sına'tu'ş-şeri'a). The theoretical part is subdivided into physics, mathematics, metaphysics (theology and universal science=al-'ilm al-külli)).In physics, the principal parts are eight. These are Physics, On the heavens and the World; generation and corruption; Meteorology; minerals; plants;animals the soul-The Sense and the Sensible. The special parts (al-aqsâm al-far'iyya) are seven: medicine, astrology, physiognomy, oneiromency, the science of talismans, theurgy, alchemy.Mathematics includes four princibal parts. These are the science of numbers, geometry,astronomy, music. Each one subdivides into special parts.Metaphysics includes five principal parts: the study of general concepts common to all beings (identity, unity etc); the principles of physics, of mathematics, of logic -these can be called as universal science-; God and His attributes, celestial beings, angels, relationships between the terrestrial and celastial beings - these can be called as theolocy-. Avicenna detailed theology; these are revalation and prophecy and afterlife ('ilmü'l-mead), the spiritual good and bad.Finally logic -organon other sciences- has nine principal parts: Isagoge (Medhal), Categories (Makulat), Peri Hermeneies (İbare), Analitics I (Kıyas), Analitics II (Burhan), Topics (cedel), Sophistics, Rhetorics (Hatabe), Poetics (Şi'ir).In finally, I try to give overview of "classification of sciences on Avicenna" as based on The Epistle the Divisions of Wisdom.
  • No Thumbnail Available
    ItemMetadata only
    Sühreverdi felsefesinde epistemoloji
    (Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007) Yenen, Halide; Çağrıcı, Mustafa; İlahiyat Anabilim Dalı İslam Felsefesi Bilim Dalı
    ÖZETSÜHREVERDÎ FELSEFESİNDE EPİSTEMOLOJİŞihâbuddîn Ebu’l-Fütûh Yahya ibn Habeş ibn Emîrek el-Sühreverdî (1153-1191) – daha ziyade ‘şeyhü’l-işrâk’ ya da ‘maktûl şeyh’ olarak bilinir – İran’da İşrâkî ekolün kurucusudur. Onun felsefesindeki doğu sembolizmi nurun doğusunu, ilâhi nurların kaynaklandığı kutsal alanı, kozmik olduğu kadar ruhî işrâkın kaynağını ifade ederken batı, içinde insanî nefsin tutsak edildiği ve gerçek evi olan doğuya dönebilmesi için oradan özgürleşmeyi gerçekleştirmesi gereken maddî karanlıklar çukurunu ifade eder.Nur, kendinde ve kendisi sebebiyle varlıktır ve bütün eşyayı meydana getiren onun kendi varlığıdır. Bütün diğer her şey nura başvurarak tanımlanırken nurun kendisi tanımlanamaz. Nur, kısaca, eşyanın ontolojik olarak bulunmasından başka bir şey değildir ve bütün varlığın kaynağıdır. Nur, bilginin de kaynağıdır. Bilmek, işrâk aracılığıyla bulunmaktır (huzûr). Bilmek, batıda tutsak edilmiş insanî nefsin oradan özgürleşmeyi gerçekleştirmesi ve gerçek evi olan doğuda bulunmasıdır.Biz bu tezde Sühreverdî’nin bilgi teorisini inceledik. İlk bölümde onun nur ontolojisini ve insanî nefsi, onun kaynağını, düşünen nefsle hayvanî ruh arasındaki ilişkiyi ve dış ve iç duyularının sayısını ve tabiatını açıkladık. İkinci bölümde bilgi teorisinin temel problemleri olan bilginin ne olduğunu, kaynağını, imkânını, doğruluğunun kesinliğinin ölçütünü, Sühreverdî’nin epistemolojisine göre işledik. Ayrıca huzûrî bilgi ve formel (sûrî) bilgi teorilerini detaylı olarak inceledik. ABSTRACTIN SUHRAWARDÎ’S PHİLOSOPHY EPİSTEMOLOGYShihâb al-Dîn Ebu’l-Futûh Yahyâ ibn Habash ibn Amîrak al-Suhrawardî (1153-1191) is –better known as the shaykh al-ishrâq or the shaykh al-maktûl- founder of the illuminationist school of Iran. In his illuminationist philosophy the symbolism of Orient means the orient of light, the sacred place in which divine light orijinates, the source of spiritual as well as cosmic illumination; whereas the Occident is the abyss of material darkness, in which the human soul imprisoned and from which it must set itself free so that it may go back to its real home, the Orient. Light is that exists by and in itself, and by its own existence brings into existence all things. Light defies definition while all other things can and must be defined in reference to it. Light, in short, is nothing other than the ontological presence of the things it is the ultimate source of all existence. Light is the ultimate source of knowledge too. To know is presence through illumination. To know is the human soul that is imprisoned in occident set itself from which it and in its real home, the Orient is presence. In this thesis we have investigated the Suhrawardi’s Epistemology. In first chapter we have explained ontology of light and the human soul; the origin of the soul, the relationship betwen the rational and animal souls, the number and nature of the external and inner senses. In the second chapter we have investigated the fundamental problems of theory of knowledge in aproaching Suhrawardî’s Epitemology; what is knowledge?, the possibility of knowledge, the sourc of knowledge, certainty of knowledge. In addition, we have detailed investigated the knowledge by presence and the knowledge by represantation.