Publication: Muvatta’ ve Sahîh-i Buhârî Çerçevesinde İrsâl-İttisâl Meselesi
Loading...
Files
Date
2021-12-01
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
Erken dönemde telif edilen ve mürsel rivayetleri muhtevi önemli bir eser olan İmâm Mâlik’in (ö.
179/795) Muvatta’ı, gerek Müslüman gerekse gayrimüslim araştırmacılar tarafından pekçok yönüyle
çeşitli çalışmalara konu edilmiştir. Aynı şekilde İmâm Buhârî’nin (ö. 256/870) Sahîh’i de hicrî III.
yüzyıldaki telifâtın zirvesi kabul edilip geçmişte ve günümüzde pek çok cihetten incelenip tetkik edilmiştir.
Muvatta’ ve Sahîh-i Buhârî arasındaki ilişki, bazen müstakil eserlerde bazen belli başlıklar altında ele
alınarak her iki kitabın müşterek yönleri, ravileri, rivayetler arasındaki benzerlikleri, farklılıkları,
müelliflerinin ortak özellikleri-yöntemleri inceleme konusu olmuştur.
İsnâdın sorulmaya başlandığı dönem ve bu dönemi müteakip sistematik şekilde kullanımı ile hadis
tarihinin ilk asırlarına ait çalışmalarda hadis rivâyetinin genel karakteristiği, hem isnâdlı nakil hem de
ilgili döneme ait kitapların yapısı hakkında önemli bilgiler sunmaya elverişli konulardır. Bu sebeple şifâhî
ve yazılı rivâyet meselesi ile ilişkili olmak üzere isnâdın başlangıcı ve teşekkülü araştırıldığında başta
oryantalist literatür olmak üzere modern dönemde kaleme alınan pek çok çalışmada Muvatta’ ve Kütüb-i
sitte’de yer alan rivayetlerin isnadları itibariyle mukayese edildiği görülmektedir. Bu bağlamda özellikle
erken dönem eserlerinde yer alan rivayetler, belli özellikleri itibariyle başta Buhârî’nin Sahîh’i olmak üzere
temel hadis kitaplarıyla mukayese edilmek suretiyle hadis rivayet tarihi hakkında çeşitli değerlendirmeler
yapılmaktadır.
Bu makale “bir hadisin irsâl edilmek suretiyle rivayet edilmesi ve aynı hadisin mevsûl tarikle
nakledilmesi” konusuna yoğunlaşarak her iki eseri irsâl-ittisâl açısından mukayese etmeyi
amaçlamaktadır. Muvatta’ gibi çokça mürsel rivayet içeren erken döneme ait bir eser ile Buhârî’nin Sahîh’i
gibi isnâdın sistematik şekilde kullanıldığı dönemi en iyi şekilde temsil eden bir kitabın tercih
edilmesindeki asıl hedef, isnadlı hadis rivayetinin yapısını ortaya koymaktır. Söz konusu amaç, irsâlittisâl meselesini ortaya koymak üzere Muvatta’ ve Sahîh-i Buhârî’den seçilen iki rivayetin isnad-metin
analizi yapılmak suretiyle gerçekleştirilmektedir. Bu bağlamda öncelikle Muvatta’da mürsel isnadla
nakledilen ve aynı zamanda Buhârî’nin Sahîh’inde mürsel senedle yer alan bir rivayetin, daha sonra
Muvatta’da mürsel nakledilip Buhârî’nin Sahîh’inde mevsûl isnadla zikredilen bir rivayetin ayrıntılı isnadmetin analizi yapılmıştır. Seçilen kki hadis özelinde yapılan bu analizler, isnadın teşekkül sürecini ortaya
koymak üzere irsâl-ittisâl konusu bağlamında gerçekleştirilmiştir. Ayrıca kendilerinden sonra telif edilen
hadis kitaplarının neredeyse tamamına tesir eden İmâm Mâlik’in Muvatta’ı ve İmâm Buhârî’nin Sahîh’i
arasındaki irtibata dikkat çeken bu çalışma, isnadlı hadis rivayetinin geçirdiği süreci anlamaya katkı
sunmaktadır.
Anahtar Kelimeler: İmâm Mâlik • Muvatta’ • Buhârî • el-Câmiu’s-sahîh • İrsâl • İttisâl • Mürsel •
Mevsûl • İsnad-metin analizi
Description
Keywords
İmâm Mâlik, Muvatta’, Buhârî, el-Câmiu’s-sahîh, İrsâl, İttisâl, Mürsel, Mevsûl, İsnad-metin analizi
Citation
YILMAZ R., "Muvatta’ ve Sahîh-i Buhârî Çerçevesinde İrsâl-İttisâl Meselesi", ÇUKUROVA ÜNIVERSITESI İLAHIYAT FAKÜLTESI DERGISI (ÇÜİFD), cilt.21, sa.2, ss.614-631, 2021