Publication:
Merkez bankaları para politikası uygulamalarının kredi arz ve talebine yönelik etkinlik analizi : Türkiye uygulaması

No Thumbnail Available

Date

2022

Journal Title

Journal ISSN

Volume Title

Publisher

Research Projects

Organizational Units

Journal Issue

Abstract

Literatürde birçok çalışma, parasal aktarım mekanizmasını faiz oranı kanalı ile beraber bankacılık sektörü kredi kanalını da ele almışlardır. Araştırma sonuçları, banka kredilerinin para politikası şokunun ardından azaldığı göstermektedir. Ancak düşüşün kredi arzından mı, yoksa kredi talebinden mi kaynaklandığı konusu belirsiz kaldığından, bu bulgularda ciddi bir tanımlama sorunundan bahsedilebilir.Bu çalışmanın amacı, bankacılık sektörü kredilerine yönelik şokların belirlenmesi ve bu çerçevede Merkez Bankası politikalarının etkinliğini tespit edebilmektir. Bu amaçla çalışmada toplam kredi büyümesi; kredi arz ve kredi talep faktörleri dışında, sermaye akımı şokları, toplam talep, toplam arz ve para politikası şoklarını da içine alacak şekilde modelleme yapılacaktır. Çalışmada Bayesyen Yapısal VAR metodu (BSVAR) kullanılmış olup, kredi büyümesini hangi şokların daha çok etkilediği ve açıkladığı, tarihsel bakış açısı ile değerlendirilmiştir. Son olarak; para politikası şoklarının toplam kredi büyümesi üzerindeki etkisinin dönemler itibari ile ne yönde evrildiği araştırılacaktır. Banka kredilerinde olası bir yavaşlama, dış talep ve hane halkı talebindeki düşüşe ile açıklanabilecek firma ve hane halklarının borçlanma talebindeki düşüşe bağlıysa, makroekonomik politikanın amacı toplam talebi teşvik etmek olmalıdır. Öte yandan, yavaşlama, bankaların bilançosunu küçültmek için kredileri azaltmasından kaynaklanıyorsa, ekonomik krizin finansal sektör ile reel ekonomi arasındaki negatif geri besleme döngüsü arttıkça daha ciddi hale gelmesi muhtemeldir. Bu durumda, politika yapıcılar yalnızca toplam talebi artırıcı politikalar değil aynı zamanda bankaların bilançolarını iyileştirmek için kamu sermaye enjeksiyonları ve batık kredi alımlarını da içeren finansal sektör destek programlarını da göz önünde bulundurmalıdır. İÇİNDEKİLERSayfa No.İÇİNDEKİLER ITABLO LİSTESİ VIŞEKİL LİSTESİ VIIGRAFİKLER LİSTESİ VIIIKISALTMALAR IXÖZET XIABSTRACT XIIGİRİŞ 11. BÖLÜM MERKEZ BANKACILIĞI TEORİK VE KAVRAMSAL ÇERÇEVE1.1. Merkez Bankacılığı Doğuşu 51.2. Merkez Bankacılığının Tarihsel Gelişimi 71.3. Merkez Bankası Kavramı 141.4. Merkez Bankası Amaçları ve Fonksiyonları 161.4.1. Merkez Bankası Amaçları 201.4.1.1. Parasal İstikrar 201.4.1.1.1. Parasal İstikrara İlişkin Teorik Çerçeve 241.4.1.1.2. Para Politikası Rejimleri 291.4.1.1.2.1. Döviz Kuru Rejimi 311.4.1.1.2.2. Parasal Hedefleme ve Faiz Oranı Çıpası 331.4.1.1.2.3. Enflasyon Hedeflemesi 341.4.1.1.3. Geleneksel Olmayan Para Politikaları 351.4.1.1.3.1. Miktarsal Genişleme 401.4.1.1.3.2. Kredi Genişlemesi 401.4.1.1.3.3. Faiz Taahhüdü 411.4.1.1.3.4. Zorunlu Karşılık Uygulaması 421.4.1.1.3.5. Faiz Koridoru 421.4.1.2. Finansal İstikrar 431.4.2. Merkez Bankası Fonksiyonları 481.4.2.1. Politika Operasyonları 481.4.2.1.1. Likidite Yönetimi 491.4.2.1.2. Son Kredi Merci Fonksiyonu 491.4.2.1.3. Merkez Bankası Para Yaratma Fonksiyonu 501.4.2.2. Ödeme Sistemleri Fonksiyonu 531.4.2.3. Bankacılık Denetimi 541.4.3. TCMB’nin Görev Yetkileri 551.5. Merkez Bankalarının Organizayonel Yapıları ve İşleyiş Biçimleri 561.5.1. Farklı Tip Merkez Bankası Özerklikleri 591.5.2. Merkez Bankasının Devlet ile Olan İlişkileri 611.5.3. ABD Merkez Bankası Organizasyon Yapısı 631.5.4. Kanada Merkez Bankası Organizasyon Yapısı 651.5.5. İngiltere Merkez Bankası Organizasyon Yapısı 651.5.6. Türkiye Merkez Bankası Organizasyon Yapısı 651.6. Merkez Bankası Politika Araçları 671.6.1. Para Piyasası İşlemleri 681.6.1.1. Açık Piyasa İşlemleri 691.6.1.2. Reeskont Politikası 701.6.1.3. Zorunlu Karşılık Politikası 711.6.1.4. Disponsibilite Uygulaması 731.6.1.5. Kullanılan Araçların Avantaj ve Dezavantajları 731.6.2. Makro – İhtiyati Politika Uygulamaları 742. BÖLÜMPARA POLİTİKASININ İŞLEYİŞİNE YÖNELİK TEORİK ÇERÇEVE2.1. Teorik Altyapı ve Görüşler 762.1.1. Genel Olarak Keynesyen Görüş 762.1.2. Genel Olarak Klasik Görüş 772.2. Parasal Aktarım Mekanizması 792.2.1. Parasal Aktarım Mekanizması Kanalları 822.2.1.1. Zamanlar arası İkame Etkisi 822.2.1.2. Gelir Etkisi 832.2.1.3. Servet ve Varlık Fiyatları Etkisi 832.2.1.4. Döviz Kuru Etkisi 852.2.1.5. Sermaye Maliyeti Etkisi 852.2.1.6. Beklentiler Kanalı Etkisi 862.2.2. Para Görüşü 872.2.2.1. Keynesyen Aktarım Mekanizması 872.2.2.2. Keynesyen Para Arzı ve Para Arzının Dışsallığı 932.2.2.3. Monetarist Aktarım Mekanizması 943. BÖLÜMKREDİ GÖRÜŞÜ VE KREDİ PİYASASI İŞLEYİŞ PRENSİPLERİ3.1. Kredi ve Para Görüşü Bulmacası 963.1.1. İki Varlıklı IS-LM Modeli 983.1.2. ISLM Modeline Yönelik Eleştiriler 1023.1.3. Üç Varlıklı IS-LM Modeli ve Kredi Görüşü 1043.1.4. Bernanke ve Blinder 1988 Modeline Eleştiriler ve Modelin Eksikleri 1133.2. Kredi Görüşü 1163.2.1. Banka Kredi Kanalı 1193.2.1.1. Para Politikası Değişimleri Kredi Mevcudiyetini Etkilemelidir 1203.2.1.2. Banka Kredisi Diğer Fonlama Olanakları ile İkame Edilemiyor Olmalıdır 1233.2.1.3. Fiyatlar Para Politikası Değişimleri Karşısında Anında Ayarlanamıyor Olmalıdır 1273.2.2. Yeni Banka Kredi Görüşü 1283.2.3. Para Yaratım Süreci ve İçsel Para Teorisi 1313.2.3.1. Para Yaratım Süreci 1313.2.3.2. İçsel Para Teorisi 1363.2.4. Bilanço Kanalı 1463.2.4.1. Asimetrik Bilgi 1483.2.4.2. İşlem Maliyetleri 1503.2.4.3. Risk Paylaşımı 1503.2.4.4. Doğrudan Bilanço Kanalı Etkileri 1513.2.4.4.1. Nakim Akımlarının Bugünkü Değeri 1513.2.4.4.2. Firma Borçlarının Oranı 1523.2.4.4.3. Faiz Oranı Riski 1563.2.4.4.4. Servet ve Varlık Etkisi 1573.2.4.5. Dolaylı Bilanço Kanalı Etkisi 1583.2.4.6. Kredi Tayınlama 1593.2.4.7. Kredi Çöküşü 1673.3. Arz ve Talep Bulmacası 1703.3.1. Kedi Arz Eğrisi Kayması 1733.3.2. Kredi Talep Eğrisi Kayması 1783.3.3. Beklenen Getiri Oranının Değişmediği Varsayımında Kredi Arz ve Talep Eğrileri Elastikiyeti 1803.3.4. Beklenen Getiri Oranının Değiştiği Varsayımında Kredi Arz ve Talep Eğrileri Elastikiyeti 1823.3.5. Banka Karlılığı ve Kredi Arz ve Talep İlişkisi 1833.4. 1980 Sonrası TCMB Para Politikaları ve Türkiye Bankacılık Sistemi Genel Durumu 1853.5. Kredi Görüşünün Varsayımsal Olarak Türkiye Bankacılık Sistemi Özelinde Değerlendirilmesi 1934. BÖLÜMLİTERATÜR4.1. Faiz Oranı Kanalı Literatürü 1974.2. Banka Kredi Kanalı ve Bilanço Kanalı Literatürü 2014.3. Kredi Arz ve Talep Literatürü 2145. BÖLÜMEKONOMETRİK UYGULAMA5.1. Çalışmanın Amacı ve Dayandığı Literatür 2235.2. Analiz Yöntemleri 2265.2.1. Birim Kök Sınamaları ve Nedensellik Analizi 2265.2.1.1. Birim Kök Testi 2265.2.1.2. Toda-Yamamoto Testi 2275.2.1.3. VECM (Vektör Hata Düzeltme Modeli) Analizi 2285.2.2. Bayesyen Yapısal VAR Modellemesi 2305.2.2.1. Bayesyen Yaklaşım 2305.2.2.2. QR Ayrışımı Detayları 2365.2.2.3. Model Tanımlamasına İlişkin Literatür 2375.2.2.4. Modelde Kullanılan Sınırlandırmaların Ekonomik Temelleri 2395.3. Veri Seti ve Kaynakları 2436. BÖLÜMBULGULAR VE SONUÇ6.1. Birim Kök Sınamalarının Sonuçları 2466.2. Nedensellik Testlerinin Sonuçları 2496.2.1. Toda Yamamoto Nedensellik Analizi Sonuçları 2496.2.2. Vektör Hata Düzeltme Modeli Bazlı Nedensellik Analizi ile Kısa ve Uzun Dönem İlişkilerin Belirlenmesi 2526.3. Bayesyen Yapısal VAR Tahminleri (BSVAR Model-1) 2556.4. Bayesyen Yapısal VAR Tahminleri (BSVAR Model-2) 2636.5. Genel Değerlendirme 276KAYNAKÇA 284EKLER 304EK-1: Merkez Bankalarının Kuruluş Kökenleri 304EK-2: Model-1 Karakteristik Polinom Kökleri, Otokorelasyon Testi ve Değişen Varyans 305EK-3: Model-1 Krediler Tüm Dönemler Tarihsel Ayrıştırma 306EK-4: Model-2 Karakteristik Polinom Kökleri, Otokorelasyon Testi ve Değişen Varyans 307EK-5: Model-1 ve Model-2 Tahmin Hatası Varyans Ayrıştırması Sonuçları 308EK-6: Model-2 Krediler Tüm Dönemler Tarihsel Ayrıştırma 309
Literatürde birçok çalışma, parasal aktarım mekanizmasını faiz oranı kanalı ile beraber bankacılık sektörü kredi kanalını da ele almışlardır. Araştırma sonuçları, banka kredilerinin para politikası şokunun ardından azaldığı göstermektedir. Ancak düşüşün kredi arzından mı, yoksa kredi talebinden mi kaynaklandığı konusu belirsiz kaldığından, bu bulgularda ciddi bir tanımlama sorunundan bahsedilebilir.Bu çalışmanın amacı, bankacılık sektörü kredilerine yönelik şokların belirlenmesi ve bu çerçevede Merkez Bankası politikalarının etkinliğini tespit edebilmektir. Bu amaçla çalışmada toplam kredi büyümesi; kredi arz ve kredi talep faktörleri dışında, sermaye akımı şokları, toplam talep, toplam arz ve para politikası şoklarını da içine alacak şekilde modelleme yapılacaktır. Çalışmada Bayesyen Yapısal VAR metodu (BSVAR) kullanılmış olup, kredi büyümesini hangi şokların daha çok etkilediği ve açıkladığı, tarihsel bakış açısı ile değerlendirilmiştir. Son olarak; para politikası şoklarının toplam kredi büyümesi üzerindeki etkisinin dönemler itibari ile ne yönde evrildiği araştırılacaktır. Banka kredilerinde olası bir yavaşlama, dış talep ve hane halkı talebindeki düşüşe ile açıklanabilecek firma ve hane halklarının borçlanma talebindeki düşüşe bağlıysa, makroekonomik politikanın amacı toplam talebi teşvik etmek olmalıdır. Öte yandan, yavaşlama, bankaların bilançosunu küçültmek için kredileri azaltmasından kaynaklanıyorsa, ekonomik krizin finansal sektör ile reel ekonomi arasındaki negatif geri besleme döngüsü arttıkça daha ciddi hale gelmesi muhtemeldir. Bu durumda, politika yapıcılar yalnızca toplam talebi artırıcı politikalar değil aynı zamanda bankaların bilançolarını iyileştirmek için kamu sermaye enjeksiyonları ve batık kredi alımlarını da içeren finansal sektör destek programlarını da göz önünde bulundurmalıdır. İÇİNDEKİLERSayfa No.İÇİNDEKİLER ITABLO LİSTESİ VIŞEKİL LİSTESİ VIIGRAFİKLER LİSTESİ VIIIKISALTMALAR IXÖZET XIABSTRACT XIIGİRİŞ 11. BÖLÜM MERKEZ BANKACILIĞI TEORİK VE KAVRAMSAL ÇERÇEVE1.1. Merkez Bankacılığı Doğuşu 51.2. Merkez Bankacılığının Tarihsel Gelişimi 71.3. Merkez Bankası Kavramı 141.4. Merkez Bankası Amaçları ve Fonksiyonları 161.4.1. Merkez Bankası Amaçları 201.4.1.1. Parasal İstikrar 201.4.1.1.1. Parasal İstikrara İlişkin Teorik Çerçeve 241.4.1.1.2. Para Politikası Rejimleri 291.4.1.1.2.1. Döviz Kuru Rejimi 311.4.1.1.2.2. Parasal Hedefleme ve Faiz Oranı Çıpası 331.4.1.1.2.3. Enflasyon Hedeflemesi 341.4.1.1.3. Geleneksel Olmayan Para Politikaları 351.4.1.1.3.1. Miktarsal Genişleme 401.4.1.1.3.2. Kredi Genişlemesi 401.4.1.1.3.3. Faiz Taahhüdü 411.4.1.1.3.4. Zorunlu Karşılık Uygulaması 421.4.1.1.3.5. Faiz Koridoru 421.4.1.2. Finansal İstikrar 431.4.2. Merkez Bankası Fonksiyonları 481.4.2.1. Politika Operasyonları 481.4.2.1.1. Likidite Yönetimi 491.4.2.1.2. Son Kredi Merci Fonksiyonu 491.4.2.1.3. Merkez Bankası Para Yaratma Fonksiyonu 501.4.2.2. Ödeme Sistemleri Fonksiyonu 531.4.2.3. Bankacılık Denetimi 541.4.3. TCMB’nin Görev Yetkileri 551.5. Merkez Bankalarının Organizayonel Yapıları ve İşleyiş Biçimleri 561.5.1. Farklı Tip Merkez Bankası Özerklikleri 591.5.2. Merkez Bankasının Devlet ile Olan İlişkileri 611.5.3. ABD Merkez Bankası Organizasyon Yapısı 631.5.4. Kanada Merkez Bankası Organizasyon Yapısı 651.5.5. İngiltere Merkez Bankası Organizasyon Yapısı 651.5.6. Türkiye Merkez Bankası Organizasyon Yapısı 651.6. Merkez Bankası Politika Araçları 671.6.1. Para Piyasası İşlemleri 681.6.1.1. Açık Piyasa İşlemleri 691.6.1.2. Reeskont Politikası 701.6.1.3. Zorunlu Karşılık Politikası 711.6.1.4. Disponsibilite Uygulaması 731.6.1.5. Kullanılan Araçların Avantaj ve Dezavantajları 731.6.2. Makro – İhtiyati Politika Uygulamaları 742. BÖLÜMPARA POLİTİKASININ İŞLEYİŞİNE YÖNELİK TEORİK ÇERÇEVE2.1. Teorik Altyapı ve Görüşler 762.1.1. Genel Olarak Keynesyen Görüş 762.1.2. Genel Olarak Klasik Görüş 772.2. Parasal Aktarım Mekanizması 792.2.1. Parasal Aktarım Mekanizması Kanalları 822.2.1.1. Zamanlar arası İkame Etkisi 822.2.1.2. Gelir Etkisi 832.2.1.3. Servet ve Varlık Fiyatları Etkisi 832.2.1.4. Döviz Kuru Etkisi 852.2.1.5. Sermaye Maliyeti Etkisi 852.2.1.6. Beklentiler Kanalı Etkisi 862.2.2. Para Görüşü 872.2.2.1. Keynesyen Aktarım Mekanizması 872.2.2.2. Keynesyen Para Arzı ve Para Arzının Dışsallığı 932.2.2.3. Monetarist Aktarım Mekanizması 943. BÖLÜMKREDİ GÖRÜŞÜ VE KREDİ PİYASASI İŞLEYİŞ PRENSİPLERİ3.1. Kredi ve Para Görüşü Bulmacası 963.1.1. İki Varlıklı IS-LM Modeli 983.1.2. ISLM Modeline Yönelik Eleştiriler 1023.1.3. Üç Varlıklı IS-LM Modeli ve Kredi Görüşü 1043.1.4. Bernanke ve Blinder 1988 Modeline Eleştiriler ve Modelin Eksikleri 1133.2. Kredi Görüşü 1163.2.1. Banka Kredi Kanalı 1193.2.1.1. Para Politikası Değişimleri Kredi Mevcudiyetini Etkilemelidir 1203.2.1.2. Banka Kredisi Diğer Fonlama Olanakları ile İkame Edilemiyor Olmalıdır 1233.2.1.3. Fiyatlar Para Politikası Değişimleri Karşısında Anında Ayarlanamıyor Olmalıdır 1273.2.2. Yeni Banka Kredi Görüşü 1283.2.3. Para Yaratım Süreci ve İçsel Para Teorisi 1313.2.3.1. Para Yaratım Süreci 1313.2.3.2. İçsel Para Teorisi 1363.2.4. Bilanço Kanalı 1463.2.4.1. Asimetrik Bilgi 1483.2.4.2. İşlem Maliyetleri 1503.2.4.3. Risk Paylaşımı 1503.2.4.4. Doğrudan Bilanço Kanalı Etkileri 1513.2.4.4.1. Nakim Akımlarının Bugünkü Değeri 1513.2.4.4.2. Firma Borçlarının Oranı 1523.2.4.4.3. Faiz Oranı Riski 1563.2.4.4.4. Servet ve Varlık Etkisi 1573.2.4.5. Dolaylı Bilanço Kanalı Etkisi 1583.2.4.6. Kredi Tayınlama 1593.2.4.7. Kredi Çöküşü 1673.3. Arz ve Talep Bulmacası 1703.3.1. Kedi Arz Eğrisi Kayması 1733.3.2. Kredi Talep Eğrisi Kayması 1783.3.3. Beklenen Getiri Oranının Değişmediği Varsayımında Kredi Arz ve Talep Eğrileri Elastikiyeti 1803.3.4. Beklenen Getiri Oranının Değiştiği Varsayımında Kredi Arz ve Talep Eğrileri Elastikiyeti 1823.3.5. Banka Karlılığı ve Kredi Arz ve Talep İlişkisi 1833.4. 1980 Sonrası TCMB Para Politikaları ve Türkiye Bankacılık Sistemi Genel Durumu 1853.5. Kredi Görüşünün Varsayımsal Olarak Türkiye Bankacılık Sistemi Özelinde Değerlendirilmesi 1934. BÖLÜMLİTERATÜR4.1. Faiz Oranı Kanalı Literatürü 1974.2. Banka Kredi Kanalı ve Bilanço Kanalı Literatürü 2014.3. Kredi Arz ve Talep Literatürü 2145. BÖLÜMEKONOMETRİK UYGULAMA5.1. Çalışmanın Amacı ve Dayandığı Literatür 2235.2. Analiz Yöntemleri 2265.2.1. Birim Kök Sınamaları ve Nedensellik Analizi 2265.2.1.1. Birim Kök Testi 2265.2.1.2. Toda-Yamamoto Testi 2275.2.1.3. VECM (Vektör Hata Düzeltme Modeli) Analizi 2285.2.2. Bayesyen Yapısal VAR Modellemesi 2305.2.2.1. Bayesyen Yaklaşım 2305.2.2.2. QR Ayrışımı Detayları 2365.2.2.3. Model Tanımlamasına İlişkin Literatür 2375.2.2.4. Modelde Kullanılan Sınırlandırmaların Ekonomik Temelleri 2395.3. Veri Seti ve Kaynakları 2436. BÖLÜMBULGULAR VE SONUÇ6.1. Birim Kök Sınamalarının Sonuçları 2466.2. Nedensellik Testlerinin Sonuçları 2496.2.1. Toda Yamamoto Nedensellik Analizi Sonuçları 2496.2.2. Vektör Hata Düzeltme Modeli Bazlı Nedensellik Analizi ile Kısa ve Uzun Dönem İlişkilerin Belirlenmesi 2526.3. Bayesyen Yapısal VAR Tahminleri (BSVAR Model-1) 2556.4. Bayesyen Yapısal VAR Tahminleri (BSVAR Model-2) 2636.5. Genel Değerlendirme 276KAYNAKÇA 284EKLER 304EK-1: Merkez Bankalarının Kuruluş Kökenleri 304EK-2: Model-1 Karakteristik Polinom Kökleri, Otokorelasyon Testi ve Değişen Varyans 305EK-3: Model-1 Krediler Tüm Dönemler Tarihsel Ayrıştırma 306EK-4: Model-2 Karakteristik Polinom Kökleri, Otokorelasyon Testi ve Değişen Varyans 307EK-5: Model-1 ve Model-2 Tahmin Hatası Varyans Ayrıştırması Sonuçları 308EK-6: Model-2 Krediler Tüm Dönemler Tarihsel Ayrıştırma 309

Description

Keywords

Banks and banking, Turkey, Bankalar ve bankacılık, Türkiye, Banks and Banking, Central, Monetary policy, Bankalar ve bankacılık, Merkez, Para politikası

Citation

Collections