Muhalefet döneminde (1950–1960) CHP‟de ideolojik ve örgütsel arayışlar
No Thumbnail Available
Date
2016
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Marmara Üniversitesi
Abstract
ÖzetBu tezde Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) 1950-1960 yılları arasındaki örgütsel yapısı ve ideolojisi incelenmektedir. CHP’nin iktidarda kaldığı dönemle kıyasla süreklilikler ve değişimler tespit edilmeye çalışılmaktadır. Bu amaç doğrultusunda CHP’ye ait program, tüzük, beyanname, rapor ve parti içi yazışma gibi birincil belgelere odaklanılmıştır.Tek parti döneminde CHP’de genel başkanın tartışmasız otoritesi egemen olmuş, parti örgütünün etkinliği ise sınırlı kalmıştır. Çok partili hayata geçilmesi ile birlikte bu durum kısmen değişse de esasen partinin 1950 seçimlerinde iktidarı yitirmesinin ardından örgütün önemi ve etkinliği kayda değer ölçüde artmıştır. Bunun sonucunda 1950-1960 dönemi boyunca CHP’de örgüt ile genel merkez arasında sürekli bir gerilim yaşanmıştır.Söz konusu dönemde CHP’nin ideolojisi açısından da birtakım değişiklikler söz konusu olmuştur. CHP’nin ideolojik çizgisini belirleyen “Altı Ok” terk edilmemekle birlikte, çok partili hayatın yol açtığı siyasi rekabetin etkisiyle örneğin halkçılık ilkesi, tek parti dönemine kıyasla daha farklı anlamlandırılmıştır. Tek-parti iktidarı sırasında CHP tarafından Türkiye’de çıkarları birbirleriyle çatışan sınıfların bulunmadığı savunulmuştur. Toplumsal uyuma ve dayanışmaya vurgu yapan bu yaklaşım sonraki yıllarda da korunmuştur. Ancak muhalefete geçilmesinin ardından oyunu arttırmak amacıyla farklı toplumsal kesimlere seslenme ihtiyacı hissedilmesi, zamanla sosyal hakların tanınması ve geliştirilmesini vaat eden bir söylemin benimsenmesine neden olmuştur. Halkçılık ilkesinin yanı sıra laiklik ve devletçilik ilkeleri konusunda da kısmi bir söylem değişikliği dikkat çekmektedir. Ayrıca tezde CHP’nin 1950’li yıllardaki söyleminde önemli bir yer tutan, seçim sistemi, devlet idaresi ile temel haklar ve özgürlükler konuları hakkındaki görüş, değerlendirme ve vaatleri de ele alınmaktadır.AbstractIn the thesis, the organizational structure and the ideology of the Republican People's Party (RPP) are analyzed between 1950 and 1960; and continuities and changes were ascertained in comparison to the previous period, when the Party was in power. For this purpose, the thesis focused on the documents of the RPP, such as programs, statutes, statements, reports and the correspondences within the party organization.Throughout the single-party years, unchallenged authority of the party leader was predominant, whereas the activity of the party organization was limited. After the transition to the multi-party system (1946-1950), the status quo changed partly but the importance and the effectiveness of the party organization didn’t increase essentially until the elections of 1950, when the RPP were voted out of power. As a result, there was a constant tension between the RPP headquarters and the local organizations in the 1950-1960 period.In the aforementioned period, certain changes occurred in the RPP’s ideology. Although the “Six Principles” identifying the ideological line of the party were not abandoned, they were influenced by the political competition of the multi-party system; for instance, the principle of Populism henceforth got a different meaning compared to the single-party era. During its single-party rule, the Party had argued that there wasn’t any class conflict in Turkey. This approach praising the social cohesion and solidarity was maintained in subsequent years. However, once in the opposition the RPP felt the need to call on different social strata in order to increase its votes and to adopt a discourse that pledged gradually the recognition and improvement of the social rights. There was a partial change of discourse on the principles of Laïcism and Etatism as well as on the principle of Populism. The thesis examined also opinions, evaluations and pledges on the electoral system, the state administration, fundamental rights and liberties, once considered essential issues by the RPP’s discourse in the 1950’s.
Description
Keywords
Siyasi partiler, CHP (Cumhuriyet Halk Partisi), Türkiye, Cumhuriyet Halk Partisi (Türkiye), Tarih (1950-1960)