İbn Sina felsefesinde alemin mükemmelliği düşüncesi
No Thumbnail Available
Date
2002
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Abstract
İBN SİNA FELSEFESİNDE ALEMİN MUKEMMELLİĞİ DUŞUNCESİÖZETBu çalışma, âlemin mükemmelliği gibi düşünce tarihinin kadîm problemlerinden birini, bu konuda bütüncül yaklaşımlar ortaya koyan, İslam felsefesinin zirve ismi İbn Sînâ'nın penceresinden incelemektedir. Giriş ve sonuç dışında çalışma iki ana bölümden oluşmaktadır.Girişte konunun mâhiyeti ve sınırları ile kullanılan kaynaklar ele alınıp değerlendirilmiştir.Birinci bölümde, âlemin mükemmelliği düşüncesinin Eflâtun'dan İbn Sînâ'ya uzanan çizgide nasıl bir seyir takip ettiği iki ana kısım halinde ele alınmıştır. Yunan felsefesinde âlemin mükemmelliği düşüncesinin incelendiği birinci kısımda Eflâtun, Aristo, Stoacılık ve Yeni Eflâtunculuğun konuya yaklaşımları daha çok İslam düşüncesine etkileri açısından ortaya konulmaya çalışılmıştır. İkinci kısımda ise konunun İslam düşüncesindeki yansımaları irdelenmiştir. Bu bağlamda öncelikle Kur'ân-ı Kerîm'de âlemin sahip olduğu gâiyyet temelli nizâma dair başlıca âyetlere yer verilmiş, ardından Mutezile'nin salah-aslah doktrini çerçevesinde kelâm ilminde meselenin nasıl ele alındığı tartışılmıştır. Bunun devamında ise İbn Sînâ'nın selefi durumundaki Kindî, Fârâbî, Amirî, İhvân-ı Safâ'nın konuyla ilgili düşüncelerine değinilmiştir. İkinci bölümde ise çalışmanın asıl konusunu oluşturan İbn Sînâ'nın âlemin mükemmelliği hakkındaki düşünceleri üç ana kısımda incelenmiştir. Birinci kısımda filozofun konuyla ilgili görüşlerinin temelini oluşturan Tanrı tasavvuru çerçevesinde mesele ortaya konulmuştur. Bu bağlamda Tanrı'nın sıfatlarından ön plana çıkan hayr-ı mahz, cömertlik ve inâyet özel olarak ele alınarak konunun sudûr teorisinin zorunlu karakteriyle olan ilişkisine dikkat çekilmeye çalışılmış ve Gazzâlî ile eş-Şeyhu'r-Reîs'in konuyla ilgili düşünceleri mukayese edilerek aralarındaki benzerlik ve farklılıklar tespit edilmeye çalışılmıştır. Alemin mükemmelliğinin gâiyyet ve nizâm açısından ele alındığı ikinci kısım ise filozofun sebepler teorisi hakkındaki görüşleri yanında abes, tesadüf ve şans gibi gâiyyet karşıtı kavramlara yaklaşımını, âleme hâkim olan gâiyyet ve nizamın özellikleri ile bunun isbât-ı vâcib delili olarak kullanılışını ihtiva etmektedir. Üçüncü kısım, âlemin mükemmelliği karşısındaki en büyük problemi oluşturan kötülüğe filozofun penceresinden yeni bir sistematik içinde bakmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda ilk olarak filozofun kötülüğe yüklediği anlamlar, kötülüğün kaynağı ve türleri hakkındaki düşünceleri ardından da kötülük problemine yönelik önerdiği çözüm yolları incelenmiştir.Sonuç bölümünde ise, çalışma boyunca ulaşılan neticelere yer verilmiştir. PERFECTION OF THE WORLDIN THE PHILOSOPHY OF IBN SINA (AVICENNA)ABSTRACTThe aim of this work is to scrutinize the problem of perfection of the world, one of the ancient issues of philosophy, with special reference to the philosophical writings of Avicenna.Aside from the introduction and conclusion this works consists of two chapters.The introduction deals with boundries of the topic and discussion of the relevant sources.The first chapter focuses on historical background of the problem, beginning with the philosophy of Plato in two parts. Part one covers the approaches by Aristotle, Stoicism, and Neo-Platonism on the perfection of the world, emphasising their influence on the Islamic philosophy. Part two, on the other hand, discusses reflection of that historical background on Islamic philosophy. With this aim, it covers the doctrine/aslah by Mu'tazilism and the philosophies of the outstanding predecessors of Avicenna, namely al-Kindi, al-Farabi, al-Amiri, and Ihvan al-SafaThe second chapter deals with the philosophy of Avicenna on the perfection of the world in three parts. The first part depicts that philosophy within the framework of Avicenna's conception of God. This part outlines the probable relation with the topic of the work and the theory of emanation, discussing his opinions of some attributes of God, especially the pure goodness, ultimate generousity and providence, and comparing them with Ghazali's opinions on these issues. Referring to teleology and order, the second part handles with the same problem and discusses Avicenna's cause theory as well as his approaches to the concepts that are likely oppose to teleological order such as the concepts of coincidence, absurd, and chance; and his handling with the teleological argument for the existing of God. The third part aims to look at the problem of theodicy, the biggest problem seems to oppose to the notion of the perfection of the world, in a brand new systematic way. It examines theodicy's meanings, source, kinds in Avicenna's philosophy and the solutions that he found in order to reconcile this concept with the perfection of the world.The conclusion covers my findings during this search.
Description
Keywords
İbn Sina, 980, 1037, Felsefe