Tez Koleksiyonu / Thesis Collection
Permanent URI for this community
Browse
Browsing Tez Koleksiyonu / Thesis Collection by Subject "(analitik) kılınış şekilleri"
Now showing 1 - 1 of 1
Results Per Page
Sort Options
Publication Metadata only Türkiye Türkçesinde ve Ahıska ağzında kılınış ulamı (tasvir fiilleri)(2024) Ocak, Meryem; Deniz Yılmaz, Özlem; Marmara Üniversitesi; Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü; Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı; Türk Dili Bilim DalıÖzetÇalışmamızda kılınış, fiil ile temsil edilen eylem ve süreçlere özgü nitelikler/vasıflar ve bu eylem veya süreçlerin gerçekleşme tarzını bildiren dilsel bir ulam olarak değerlendirilmektedir. Bu ulam, dillerde leksik yolla ifade edileceği gibi morfolojik birimler aracılığıyla da ifade edilebilmektedir. Bu çalışmada kılınışın morfolojik yolla ifade aracı olan, Türkçe literatürde genellikle “tasvir fiilleri” olarak adlandırılan birimler, kelime çekimi alt dizgesi bünyesinde yer alan analitik fiil şekilleri olarak değerlendirilmektedir.Söz konusu fiil şekillerinin Türkiye Türkçesindeki kullanımları birimlerin geçmişte sahip olduğu içerik/anlam ve geçirdiği süreçle yakından ilgilidir. Nitekim kılınış şekilleri Türkiye Türkçesinde fiil çekimi dizgesine ait birimler olup dil bilgiselleşme sürecinden geçmiştir. Bağımsız leksik birimlerden zamanla dil bilgiselleşerek bugüne gelen kılınış şekilleri, morfoleksik bir yapı olarak ana fiilin temsil ettiği eylemin gerçekleşme tarzını tasvir edici özellik kazanmıştır. Bahsi geçen kılınış şekilleri “fiilimsi biçim birimi + yardımcı fiil” modeline göre kurulur. Kılınış şekillerinin yer aldığı kelime şekillerinde asıl anlam ana fiilce bildirilir, söz konusu kılınış şekilleri ise dil bilgiselleşme sürecinde bazı anlamsal kayıplar veren bir yapı olarak -(y)Xp ve -(y)E zarf-fiil ve -(E/İ)r ve -mEz sıfat-fiil biçim birimleri vasıtasıyla ana fiille bağlantı sağlar, gramatikal bir unsur haline gelen yardımcı fiil ise ana fiilin anlamını kılınış yönünden tasvir eder. Kılınış şekillerindeki/yapılarındaki yardımcı fiiller kendi bağımsız leksik anlamlarını tamamen veya kısmen kaybederek ana fiilin bildirdiği eylemlerin kendisiyle özdeşliğini bozmadan söz konusu eylemlere özgü nitelikleri, eylemlerin gerçekleşme tarzını bildiren kılınış yapısının birer bileşenleri haline dönüşürler.