Tez Koleksiyonu / Thesis Collection
Permanent URI for this community
Browse
Browsing Tez Koleksiyonu / Thesis Collection by Language "ara"
Now showing 1 - 20 of 91
Results Per Page
Sort Options
Item Metadata only Abdulhamid B. Bâdîs'in tefsir'inde makâsidî tefsir(Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020) Avnoğlu, Muhammed; Maşalı, Mehmet Emin; Temel İslam Bilimleri (Arapça) Anabilim Dalı Temel İslam Bilimleri (Arapça) Bilim DalıCezayir'de İslam'ı canlandırmak ve Cezayirlileri Fransız sömürgesinin pençesinden kurtarmak için bir tefsir kaleme alan çağdaş bilim adamı Abdülhamid b. Bâdîs, Kur'an-ı Kerim'i yirmi beş yıl içerisinde tefsir etmiştir. Bu bağlamda bu çalışmada Abdülhamid b. Bâdîs'in yazmış olduğu tefsirde Makâsidî Tefsir ele alınmıştır. Çalışmada Bâdîs’in şeriatın hedeflerine, yöntemine ve esasına yönelik katkıları olan bir ilim adamı olduğu açığa çıkarılmaya çalışılmıştır. Tüm bu hususların yanı sıra dinî metinlerin anlaşılmasının gerekliliği ortaya konulmuş ve fetvanın güncel konumunu koruduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın cevaplamaya çalıştığı ana soru ise şudur: İbn Bâdîs'in tefsirinde Makâsidî Tefsir’den söz edilebilir mi? Bu sorunun cevabı şu sorular cevaplanarak elde edilebilir:1. Abdülhamid b. Bâdîs kimdir?2. O, tefsirinde özel bir metot kullanmış mıdır?3. Makâsidî Tefsir nedir ve neden önemlidir?4. İbn Bâdîs'in tefsirinde Makâsidî TefsirBu çerçevede çalışma giriş ve dört bölüme ayrılmıştır. Girişte konunun genel çerçevesi çizilmiş ve konu hakkında temel sorunlar, nedenler ve amaçlar tanımlanmıştır. İlk bölümde İbn Bâdîs'in hayatı ele alınmış, ikinci bölümde Makâsidî Tefsir’in çerçevesi çizilmiş, üçüncü bölümde İbn Bâdîs'in tefsirinde kullandığı metot ve kaynaklar irdelenmiş ve dördüncü bölümde Makâsid ilmi etraflıca ele alınmış ve bu ilmin bölümleri incelenmiştir. Tam da bu bağlamda İbn Bâdîs'in tefsirinde Makâsid ilmini nasıl uygulamaya çalıştığı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Son olarak İbn Bâdîs'in Makâsid ilmine olumlu baktığı ve bu ilmi reform projeleri kapsamında kullandığı ortaya çıkarılmıştır. --------------------Sheikh Abd al-Hamid bin Bâdîs, was a contemporary scientist who employed the Holy Quran to revive Islam in Algeria and save the Algerians from the clutches of the French colonizer, has interpreted the Holy Quran in twenty-five years. In this paper, we will study the topic (The Maqasid Interpretation in the Interpretation of Abdul Hamid bin Bâdîs). So we discussed this scientific attempt to show an Islamic figure who had contributions and additions to the Maqasid interpretation related to the goals, governance and merits of Sharia. These contributions are reflected by theorizing the reality of his understanding of the legal texts, and the application of the reality of fatwas, his advocacy directions. The main question that this study tries to answer is: Is the Maqasid interpretation available in the interpretation of Ibn Bâdîs? This is achieved by answering the following questions that we examined in this study:1.Who is Abdul Hamid bin Bâdîs?2.Does he have a specific approach in his interpretation?3.What is meant by the Maqasid interpretation and why is it important?4.Is the Maqasid interpretation available in the interpretation of Ibn Bâdîs?Therefore, the study was divided into an introduction and four chapter. As for the introduction, I became acquainted with it and identified its problems, causes and objectives. In the first chapter I wrote the translation of Ibn Bâdîs, and in the second chapter I defined the Maqasid interpretation, and in the third chapter I examined the approach of Ibn Bâdîs in interpretation and its sources, and in the fourth chapter I wrote a summary of the science of purposes and its divisions and followed it with practical models of the interpretation of Ibn Bâdîs. Then the result came that Ibn Bâdîs was looking Maqasid's view and using the purpose science of the purposes of his reform projects.Publication Metadata only Abdullah B. Fudio'nun Ziyau't-Te'vilin'de kıraat olgusu(2022) Alazami, Mohammed O M; Dartma, Bahattin; Marmara Üniversitesi; Sosyal Bilimler Enstitüsü; Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı; Tefsir Bilim DalıAllah Teâlâ Hz. Peygamber’e en büyük mu‘cizesi olan Kur’ân-ı Kerîm’i göndermek suretiyle bu ümmeti şereflendirmiştir. Bu münasebetle Müslümanlar, Kur’ân-ı Kerim’i anlamak, yorumlamak ve ihtiva ettiği konuları ortaya koymak için üzerinde epey gayret sarfetmişlerdir. Bu konulardan biri de şüphesiz ki kırâattır. Tefsir alanında yazılan özgün ve önemli eserlerden sayılabilecek bir çalışma da Abdullah b. Fûdî’nin (v. 1245/1829) kaleme aldığı Ziyâʾü’t-Teʾvîl fî Meʿâni’t-Tenzîl’dir. Zira bu tefsirde, gerek mutevâtir ve gerekse şâzz kıraatler yoğun bir şekilde ele alınmıştır. Fakat söz konusu tefsir üzerinde, daha önce kıraate ilişkin akademik bir çalışma yoktur. Bu nedenle bu müfessir ilim dünyasında gereği gibi tanınmamaktadır. Bundan dolayı, bu çalışmayı bir doktora tezi olarak seçtik. Çalışmamızda İbn Fûdî’nin Ziyâʾü’t-Teʾvîl fî Meʿâni’t-Tenzîl adlı eserindeki kıraat ilmine ilişkin metodu konu edilmektedir. Başka bir ifadeyle bu çalışma, söz konusu tefsirde geçen farklı kıraatlerin ve icra ettikleri fonksiyonların ortaya çıkarılmasını hedeflemektedir. Ayrıca İbn Fûdî’nin, kıraat vecihlerini zikretmesi, bunlar arasında tercih yapması ve delil göstermesinde izlediği yöntem incelenecektir. Çalışma, önsöz, giriş ile birlikte üç bölümden oluşmaktadır. Girişte araştırmanın önemi, hedefi ve yöntemi ele alınmıştır. Kavramsal kısmında el-Ahrufü’s-Seb‘a ve tespiti ile ilgili deliller, kıraat ve çeşitleri, Kıraat-ı Aşere âlimleri (kâriler) ve sahih kıraatin şartları üzerinde kısaca incelenmiştir.Birinci bölümde, İbn Fûdî’nin hayatı ve yaşadığı dönem ele alınmıştır. Burada çok kısa olarak belirtmek gerekirse, Ebu’l-Hasan Abdullah b. Muhammed b. Fûdî, 1180/1766 yılında, Dagel’de dünyaya gelmiştir. İlim ehli olan ailesinin içinde yetişmiş ve 1245/1829 yılında başta tefsiri olmak üzere çok eser bırakarak vefat etmiştir. İbn Fûdî, ağabeyi Osman b. Fûdî ile birlikte yaşadıkları muhiti siyasi, ictimai, ekonomik ve dinî açıdan ıslah etmeyi başarmışlardır. Onların verdikleri vaazlar, Batı Afrika’da İslâm ilkelerinin doğru olarak yayılmasında büyük rol oynamıştır.İkinci bölümde ise önemli tefsirlerden olmasına rağmen ilim dünyasının yeterince tanımadığı Ziyâʾü’t-Teʾvîl fî Meʿâni’t-Tenzîl, kısaca ele alınıp hakkında genel bilgiler verilmiştir. İbn Fûdî, eserinin mukaddimesinde tefsirinin ismi, telife sevk eden sebepleri ve kullandığı metodu kısaca belirtmiştir. Aynı zamanda tefsir ilmi, müfessirde bulunması gereken şartlar, tefsir ve te’vîl arasındaki farklar ve benzeri konular hakkında bilgi vermiştir. Ayrıca bu tefsir, müellifinin izlediği yöntemin yanı sıra verdiği önemli ve zengin malumat açısında da dikkat çekicidir. Bununla beraber İbn Fûdî’nin kıraat ile ilgili farklı bir metot kullandığı görülmektedir. Müfessir tefsirinde farklı kıraatleri zikretmiş ve kıraat âlimlerinin isimlerini belirtmiştir. Ayrıca âyetleri izah ederken kıraatlere farklı bir yöntem kullanarak yer vermiştir. Arap diline ilişkin bir konuyu açıklar ve tefsir vecihleri arasında tercih yaparken kıraatlere başvurmuştur. Yine bu bölümde İbn Fûdî’nin kıraatleri zikrederken istifade ettiği kaynakları inceledik. Seâlibî’nin el-Cevâhirü’l-ḥisân ve Beyzâvî’nin Envârü’t-tenzîl adlı eserler, onun faydalandığı kaynaklar arasında yer almaktadır. İbn Fûdî daha çok mutevâtir kıraatlere değinmekle beraber, zaman zaman şâzz kıraatlere de işaret etmiştir.Ayrıca ikinci bölümde İbn Fûdî’nin kıraatler arasındaki anlam farklılıklarını açıklarken başvurduğu metoduna yer verdik. İbn Fûdî, kıraat sahiplerinin isimlerini zikrettiği gibi bazen isimleri belirtmeksizin ruviye/رُوِيَ gibi meçhul sığayla kıraatlere işaret etmiştir. Bununla beraber çoğu zaman kıraatler arasındaki anlam farklılıklarına temas etmiş ve bunu yaparken de farklı bir yöntem kullanmıştır. Tefsirin bu yönü özgün olarak görülmektedir. Kıraat vecihleri arasındaki anlam farklılıklarını, Kur’ân âyetleri ve hadislerle açıkladığı gibi, bazen esbâb-ı nüzul ve âyetin siyakıyla, bazen de Arap dili, nahiv ve sarf vecihleriyle izah etmiştir.Üçüncü ve son bölümde ise İbn Fûdî’nin kıraatler arasında bulunan ihtilaf vecihleri ile ilgili yaklaşımını değerlendirdik. Bilindiği üzere, anlam zenginliğini sağlamak ve birden fazla anlama işaret etmek için Kur’ân âyetleri, farklı kıraat vecihleriyle nâzil olmuştur. İrab vecihleri, takdim-tehir, ziyadalik-noksanlık, med-kasr ve tahfif-teşdid gibi ihtilaflar, kıraat vecihleri arasında yer almaktadır. Bu bölümde İbn Fûdî’nin nahiv konularında kıraat vecihlerini kullanırken izlediği metoduna da temas ettik. Bu bağlamda İbn Fûdî, mübteda ve haberi, temyiz cümleleri, tam ve nakıs edatları, atıf ve istinaf cümlesi, malum ve meçhul fiili ve cezim gibi konuların açıklamasında kıraat vecihlerinden istifade etmiştir.Netice itibariyle söz konusu çalışma, kıraat vecihlerinin yanı sıra kıraatin tefsirdeki yerini -uygulamalı olarak- bütün boyutlarıyla ortaya çıkarmaktadır.Publication Metadata only Abdullah Sirâcüddîn'in konulu tefsire yaklaşımı(2024) Sabağ, Muhamed; Dartma, Bahaddin; Marmara Üniversitesi; Sosyal Bilimler Enstitüsü; Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı; Temel İslam Bilimleri (Arapça)Kur'an-ı Kerim her zaman ve mekânda geçerli olan sonsuz bir mucizedir. Kur'an’ın işâret ettiği bazı konuların asırlara göre yeniden ele alınması gerekir. Bu da pek çok müfessirin ilgi alanını oluşturmakta ve onları, toplumun ihtiyaçları doğrultusunda çeşitli tefsir yöntemleriyle eserler yazmaya sevketmektedir. Günümüzde bu tefsir yöntemlerinin en meşhur ve başvurulanlarından biri de “konulu tefsir” metodudur. Nitekim günümüzde bu alana ilgi duyan âlimler, konulu tefsirin gerek tarihi ve gerekse uygulama yöntemlerine dair birtakım çalışmalar yapmışlardır. Son zamanlarda genellikle yüksek lisans ve doktora çalışmalarında bu metot kullanılmaktadır. Bu alanda şöhret bulmuş kimselerden biri de Abdullah Sirâcüddîn’dir. Bu araştırma, Abdullah Sirâcüddin'in konulu tefsirdeki eşsiz yöntemine ışık tutmayı hedeflemektedir. Kur'an-ı Kerim'deki bir sure veya ayetin konusunu nasıl tefsir ettiğini ve Kuran-ı Kerim'de geçen müstakil bir konuyu tefsir ederken nasıl bir metot izlediğini ortaya koymak, araştırmanın temel amacını teşkil etmektedir. Bunu gerçekleştirirken konuya ilişkin bilgilerin toplanması, sınıflandırılması, işlenmesi ve analiz edilmesinde tümden gelim yöntemi izlenmiştir. Çalışmamızda her bölümün altında birkaç ana başlık, her ana başlığın altında da alt başlık ve bir takım meseleler bulunmaktadır.Girişte, bu metodun önemi, konuyu tercih etme sebebimiz, çalışmamızın amacı, bu alanda önceden yapılan çalışmalar ve bu çalışmalar arasında bizim çalışmamızın yeri ele alınmıştır. Birinci bölümde konulu tefsir hakkında genel bilgiler ve müellifin hayatına yer verilmiştir.İkici bölümde konulu tefsir hakkında müellifin görüşü, bu metodun önemi, çeşitleri, söz konusu metodun yapılmasını gerektiren nedenler ve uygulama şekli gibi konular yer almıştır.Sonuç ise bir takım çıkarım ve önerileri kapsamaktadır. Bu çalışma birkaç önemli değerlendirme ile sonuçlandırılmıştır. Müellifin konulu tefsirdeki metodu ve uygulaması açıklanmıştır. Müellifin konulu tefsirinde ele aldığı konular ortaya konularak günümüzdeki bazı sorunlar incelenmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada, müellifin genel olarak tefsir ilmindeki yeri, özel olarak ise konulu tefsir alanındaki yetkinliği ele alınmaya çalışılmıştır.Item Metadata only Ahmed Ferîd Kârî el-Abbâsî el-Ûfâvî es-Semeni’nin (ö. 1358/1939) Kur’ân yorumu -es-Sırâtu’l-Müstakîm örneği-(Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2021) Rijiefu, Abudurezhake; Dartma, Bahattin; Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı Temel İslam Bilimleri Tefsir Bilim DalıYirminci yüzyılın başlarında Komünist düşünce, dünya siyasetinde, özellikle Türkistan bölgelerinde doğudan batıya kadar büyük değişiklikler, toplumsal tahribat ve kültürel yıkımları meydana getirmiştir. Bu sırada insanların zihinlerini aydınlatarak, görüş ufkunu genişleterek ve bu alanlarda aralarındaki ilmî ve dînî gelişmeyi yenileyerek insanları eğiten âlimlerin siyasi baskılara ve çeşitli engellere maruz kaldıkları ve sonra da dinini ve canlarını kurtarmak için kendi vatanlarından dünyanın farklı şehirlerine göç etmek zorunda kaldıkları bir gerçektir. Ve geldikleri yeni bölgelerde yine insanları ilim ve irfanla eğitmeye ve onlara yeni ufuklar açmaya yılmadan devam etmişlerdir.Bu çalışmamızda, fikir denizinin derinlerine dalmış bir araştırmacı müfessir olarak hayatı boyunca durmadan göç etmek zorunda kalan, İdil-Ural Türklerinden, din bilimlerinin yanı sıra modern bilimlerde, edebiyat, coğrafya ve matematik gibi birçok sanat dalında uzman, daha sonra bir yandan İdil-Ural, İstanbul, Kaşgar, Aksu gibi İslam-Türk ülkelerinin farklı şehirlerinde bilimsel faaliyetlerde bulunmuş, diğer yandan bize tefsir, hadis, fıkıh gibi farklı ilim alanlarında çok önemli bilimsel miraslar bırakmış bir ilim adamı olan Ahmed Ferid Kari el-Abbasî ve onun kaleme aldığı tefsirinde kullandığı yöntemler incelenmiştir.Bu çalışmanın amacı, büyük alim Ahmed Ferid'in yazdığı “Tefsiru’s-Sırati’l-Müstakim” adlı eserini, Kuran ilimleri ve tefsir usûlü yönünden incelemektir. Nitekim bu çalışma, bir giriş, üç bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Çalışmanın giriş kısmında yazarın yaşadığı çevreye ışık tutmak için İdil-Ural ve Doğu Türkistan’ın o dönemki siyasi, ekonomik, sosyal, bilimsel, entelektüel, dînî ve fikrî koşulları ve Doğu Türkistan'daki tefsir çalışmaları hakkında özet olarak bilgi vermeye çalışılmıştır. Birinci bölümde müfessirin kişisel ve ilmi hayatı, itikadda ve fıkıhta benimsediği mezhebi, daha sonra kendisi etkilenen şahıslar ve dini hareketler incelenmeye çalışılmıştır. İkinci bölümde yazarın söz konusu tefsiri kaleme alış amacı, dayandığı kaynaklar ve bu tefsirin, Kur’an’ı Kur’an’la, Kur’an’ı sünnetle, sahabe ve tabiin kavli ile yorumlama, nüzul sebepleri ve kıraat gibi rivayet tefsiri ve Kur’an ilimleri yönünden sahip olduğu özellikleri araştırılmıştır. Nitekim bu çalışmada yazarın, Kur’an kıssaları, İsrailiyyat ve ahir zamanda Hz. İsa’nın inmesi gibi bazı meselelere dair görüşleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Üçüncü bölümde ise, söz konusu tefsirin, fıkıh ve usulü, bilimsel tefsir, dil bilgisi gibi dirayet tefsiri bakımından sahip olduğu özellikleri ele alınmıştır, Dörtüncü bölümde nesh, mühkem-müteşabih, garîbu’l-Kur’an, İcazu’l-Kur’an, tenâsübu’l-Kur’an, Resmü’l-Mushaf, Kur’an’da hitaplar ve fezailu’l-Kur’an gibi Kur’an ilimleri yönünden sahip olduğu hususiyetler incelenmiştir.Konuları sistematik ve detaylı bir şekilde açıklamaya çalıştık. Konuları uzatmamak için ele alınan konulara dair bir veya iki örnekle yetindik, daha fazla misal isteyenler için dipnotlarda birçok örneğe atıfta bulunduk.Bu çalışmanın, genelde Türkistanlı müfessirlerin, özelde ise Ahmed Ferid’in Kur’ân yorumuna yaklaşımını anlamada önemli katkılarının olacağını umuyoruz.--------------------Since the beginning of the 20th century, communism has had a great influence on world politics. Especially it caused social and cultural destruction in Turkestan regions from east to west. Therefore the scholars in these regions, who educate people by enlightening people's minds, expanding their perspectives, and renewing their scientific and religious knowledge, faced political pressures and various obstacles and were forced to migrate from their homeland to foreign countries/regions to save their religion and lives. Wherever they go, they continued to educate people with knowledge and wisdom and opened new horizons for themselves.This research is about Ahmed Ferid Kari al-Abbasî from İdil-Ural Turks _ a researcher and commentator who deeply immersed in the sea of awareness and exploration, and a nomadic scholar who had to migrate continuously throughout his life. He was not only a religious scholar, but also a polymath in the modern sciences, such as literature, geography, and mathematics. He carried out scientific activities in different cities of Islamic-Turkish countries such as Istanbul, Kashgar, and Aksu. Furthermore, he left us very important scientific legacies in different fields of science such as tafsir, hadith, fiqh, and the methods he used in his exegesis.This thesis aims to study the work "Tafsiru's-Sirati'l-Müstakim" written by the great scholar _ Ahmed Ferid in the aspects of Qur'anic sciences and their interpretation method. the sciences of the Qur'an and its tefsir. The thesis consists of an introduction, three chapters, and a conclusion. The introduction briefly provides information about the political, economic, social, scientific, intellectual, religious, and intellectual conditions of Idil-Ural and East Turkistan and his tafsir studies in East Turkestan, to familiarize his living environment at that time.In Chapter 1, the personal and scientific life of the commentator, the school he adopted in creed and fiqh, then the people and religious movements that affected him are examined. We also define the author's purpose of writing this commentary, and the sources he relied on.In Chapter 2, we discuss the interpretation features of this commentary, which include interpretation of certain Quran verses with other related Quran verses; interpretation of the verses with Sunnah; the sayings of the companions and their followers about those verses; the reasons for sending down the verses; and the way of recitation. Likewise, we present his attitude on some argumentative interpretations about some verses such as the stories of the Qur’an, the Isra'iliyat, and the descent of Jesus (peace be upon him) at the end of the world. Moreover, we present the features of the commentary from proficiency aspects, such as Islamic law and its method of application, scientific and grammatical interpretation.In Chapter 3, we examine the characteristics of the commentary from Quran science aspects, such as the doctrine of abrogation, decisive and allegorical verses, the mysterious letters, Quran odds, the Quran miracles, the parallelism in the Quran, the pictures of the Qur’an, discourse in the Qur’an, and the virtues of the Qur’an.We explained the issues in a systematic and detailed way. We provided only one or two examples for each topic to avoid over-extending them. For those who want more examples, we cited many examples in the footnotes.Hopefully, this thesis will provide significant contributions to understanding the approach of the commentators of Turkestan in general and Ahmed Ferid in particular to the interpretation of the Quran.Publication Metadata only Aişe Ranha'nın rivayetlerinin Şafii mezhebine etkisi (Kitâbu'n-Nikah örneği)(2022) Kakicünet, Abdurrahman; Yıldız, Kemal; Marmara Üniversitesi; Sosyal Bilimler Enstitüsü; Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı; Temel İslam Bilimleri (Arapça) Bilim DalıÖZETYAZAR: ABDURRAHMAN KAKİCÜNETANABİM DALİ: Temel İslam BilimleriBİLİM DALI: Temel İslam Bilimleri (Arapça)TEZ DANIŞMANI: Prof. Dr. Kemal YıldızTEZ TÜRÜ VE TARİHİ: Yüksek lisans – 2021 / 2022ANAHTAR KELİMELERİ: Şafii fıkhı, Hazreti Aişe, Mezhep, Fıkıh usulü, İstinbat, Ahkam, Rivyet, Nikah, Hadis fıkhı.AİŞE RANHA'NIN RİVAYETLERİNİN ŞAFİİ MEZHEBİNE ETKİSİ (KİTÂBU'N-NİKAH ÖRNEĞİ)ÖZET Hazreti Aişe r.anha’nın fıkhın inşasında belirgin bir rolü bulunmaktadır. Zira kendisi daha gençlik dönemindeyken ve tüm algıları açıkken Allah resulü sallallahu aleyhi ve selleme eşlik etmiş, ondan Kuran ve hadis almıştır. Allah resulü sallallahu aleyhi ve sellem fetva soranların en özel konularında bile onun yanında fetva verirdi. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem vefat ettikten sonra Sahabe ve Tabiin uleması fetva sormak için kendisine müracaat etmişlerdir. Hazreti Aişe r.anha’nın ilmi İslam ümmeti için servet sayılmaktadır. Hazreti Aişe, muteber fıkıh mezheplerinin dayandığı bazı hükümlerin kaynağı konumundadır. Elimizdeki araştırmamızda okuyucu, İmamı Şafii mezhebi üzerinden Ahvali Şahsiye konusu ile ilgili olarak Hazreti Aişe’nin Nikah babındaki rivayetler, içtihat ve görülerinin etkisini anlayacaktır. Çalışmamız iki bölüme ayrılmıştır. Birinci bölümde Hazreti Aişe tarafından aktarılan ve Şafi imamlarınca kitaplarında delil alınarak üzerine şeri hükümler düzenlenen nakil ve rivayetleri dile getirdim. Bu bölümde rivayetlere ek olarak sadece bilinmesi ve açıklanması kaçınılmaz olan bazı konulara değinerek, rivayetleri aktarmakla yetindim. Öte yandan Şafii mezhebinin görüşlerine aykırı düşen bazı rivayetler de getirerek, mezhep imamlarının görüşlerini karşılaştırdım. Ayrıca konuları tamamlamak adına Şafii kitaplarında yer bulamayan bazı rivayetleri de aktardım. Ancak burada temelde Şafii mezhebinin kitaplarında geçen rivayetlerle yetinmeyi hedefledim. Şunu da belirtmek gerekir ki, hadis alimleri tarafından konu ile ilgili yapılan rivayetlerin büyük çoğunluğu, ya aynı metne yada hafif değişikliklere sahip metinlere dayanmaktadır. İkinci bölümde ise bu rivayetleri nikah babı ile ilgili bölümlere ayırdım. Bu rivayetlerin tamamını aktarmadan, belirli bölümlerine odaklanarak açıklamaya ve detaylandırmaya çalıştım. Nikah akdi, geçerli nikah akdinin tarifi, geçersiz nikah akdi türleri, nikah akdi ile ilgi hükümler, haram sayılan kadınlar, nişanlılık, mehir, nafaka, cinsel ilişki ile ilgili hümkümler, nikahın feshi ile ilgili hükümler ve çok eşlilik ile ilgili hükümler araştırma konumun kapsamında yer aldı. Bununla birlikte daha faydalı ve konuyu tamamlayıcı olacağını düşündüğümüz için, genelde fıkıh kitaplarında bulunmayan; “Hazreti Aişe’dan rivayet edildiği üzere Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’in evinden alıntılanan eş olma adabı” başlıklı konuyu ekledim. İkinci bölümün ardından gelen kapanış bölümünde ise araştırma sonuçlarına ve tez sonucunda verdiğim öne çıkan fikirlere yer verdim. Hazreti Aişe’nin rivayetleri tüm nikah konularını kapsamadığından ve yine tüm bu rivayetler tek bir kaynakta bulunmayıp, çeşitli kaynaklara dayandığından kaynakça bölümünde birkaç kaynağı dikkate aldım. Buna göre kaynaklarım arasında Nevevi, Sübki ve Mutii’nin el-Mecmu ve Gazali’nin el-Vesit gibi kitaplarım yer almaktadır. Ayrıca okuyucuya kolaylık sağlamak adına modern fıkıh kitabı metodolojisi uyguladım. Özetle araştırmamızın konusu Hazreti Aişe’nin Şaffi mezhebine etkisi, İmamı Şafii ve Şafii ve diğer mezhep imamlarının bu rivayetlerden çıkardıkları hükümlerin açıklanmasıdır. Başarı Allah’tandır. Başta ve sonra şükrümüz onadırPublication Metadata only Akiletü Etrabi’l-Kasaid ile ilgili çalışmalar(2022) Deyri, Abdulkadir; Tuncel, Emrullah; Marmara Üniversitesi; Sosyal Bilimler Enstitüsü; Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı; Kur’an-ı Kerim Okuma ve Kıraat İlmi Bilim DalıBu tez Mushaf imlası ilmine râm olmak isteyenlerin yolunu aydınlatan bir yol göstericidir. Bu sebeple okuyucu, Şâtıbî'ye ait manzum bir eser olan el-‘Akîletü’l-Etrâbi’l-Kasâid adlı esere ve bu eserdeki metodun nasıl olduğuna; aynı zamanda bu manzum eser hakkında şerh ve araştırma yapanların metotlarına ve bu manzumenin, aslı olan el-Mukni‘ kitabından üstün ve eksik yönlerine vakıf olacaktır. Yine okuyucu burada âlimlerin İmam Şâtıbî hakkındaki algılarını, onu eleştirme hususundaki farklı yaklaşımlarını, şârihlerin metotlarını, bu metotları takdim şekillerini ve bu şerhlerin kıymetini ve ehemmiyetini öğrenecektir.Publication Metadata only Al-muntacatu’l-maliya al-İslamiya al-hadisa El-waqia ve’ttahadiyat (at-tawarruk al-masrafı ve’l-murabahat al-masrafiya anmuzacan)(2022) Imuran, Abdul Karim; Osman Kaan, Enver; Marmara Üniversitesi; Sosyal Bilimler Enstitüsü; Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı; Temel İslam Bilimleri Bilim DalıBu çalışma, İslami finans kurumlarında Murabaha ve Tawarruk sürecinde meydana gelen zorluklara ve suistimallere ışık tutmayı, bunlara çözüm bulmayı ve hem Murabaha hem de Tawarruk bankacılığına ilişkin şeriat hükümlerinin delillerini ortaya koymayı ve şeriatın bu konudaki yönünü aydınlatmayı amaçlamaktadır. Harekete geçirici ve makul olandan hüküm vermekte olup, çalışma aynı zamanda alimlerin banka kredilerine bir alternatif (Murabaha ve Tawarruk) sunma girişimlerinin boyutunu da bilmeyi amaçlamaktadır ve çalışma sadece hükümleri listelemekle sınırlı kalmamış, daha da ileri gitmiştir; Hükmün açıklığa kavuşturulması ve meşruiyetinin açıklığa kavuşturulması açısından, daha sonra üründe meydana gelen suistimallerden bahsetmek ve onları kelimenin tam anlamıyla meşru bir alternatif olarak düzeltmek. Araştırmacı, anket yöntemiyle Almanya'daki bazı İslami finans kurumlarının Şeriat Uygulama Departmanındaki bazı çalışanlar ve yetkililerle bir dizi kişisel görüşme yaptı ve ardından analitik yöntemi kullanarak Murabaha ve Tawarruq'un uygulama görüntülerini analiz etti. kurumlara sözde İslami yatırım.Son olarak, çalışmada Gana Cumhuriyeti'nde İslami finansal işlemlerin karşılaştığı bazı zorluklara ve engellere değinildi ve çalışma, Gana Devleti'ndeki İslami finansal işlemleri idari bir bakış açısıyla kolaylaştırmak için bu potansiyel zorlukların üstesinden gelmek için stratejiler önerdi, Ayrıca bu çalışma, hem Murabaha hem de Tawarruk sürecinde İslami finansal işlemlerin zengin bir objektif değerlendirmesini birçok açıdan bir araya getiriyor ve bu çalışma, Murabaha ve Tawarruk'u banka kredilerine alternatif olarak sunmanın zorlukları hakkında önemli bir bilgi kaynağı olarak hizmet edecek. Gana'daki İslami finansal işlemlerin zorlukları hakkında, özellikle Gana Bankası, politika yapıcılar, İslami finans uygulayıcıları ve İslami finans araştırmalarıyla ilgilenen akademisyenler ve uygulayıcılar için önemli bir kaynak olacaktır.Publication Metadata only Ali B. El-Hüseyin El-Bâkûlî’nin El-Mülehhas Fi’l-Vakfi Ve’l-İbtidâ adlı eserinin tahkik ve tahlili(2023) Kadir, Abdullah; Kara, Mehmet; Marmara Üniversitesi; Sosyal Bilimler Enstitüsü; Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı; Kur’ân-ı Kerîm Okuma ve Kıraat İlmi Bilim DalıBu çalışmada Ali b. el-Hüseyin el-Bâkûlî’ye nispet edilen el-Mülehhas fi'l-vakf ve'l-ibtida isimli eserin müellife aidiyeti kritik edilerek tahkîkli neşri yapılmıştır. Bu itibarla öncelikle müellif, hayatı ve eserleri üzerinden tanıtılmaya çalışılmış; sonrasında da tahkîke konu olan eserin içeriği, üslûbu, yöntemi, telif sebebi gibi başlıklar üzerinden söz konusu eser tahlil edilmiştir. Giriş ve sonuç kısımları haricinde iki bölümden oluşan araştırmamızın ilk bölümünde eserin tahkîki esnasında esas alınan tek nüsha ile ilgili tanıtıcı bilgiler verilmesinin yanı sıra müellifin hayatı, hocaları, ilmi değeri ve eserleri ele alınmıştır. Ayrıca müellifin vakf-ibtidâ özelinde kırâat ilmine olan katkısı ve sonraki dönemde kaleme alınan eserler üzerindeki etkisi tespit edilmiştir. Bununla beraber söz konusu eser çerçevesinde el-Bâkûlî’nin, Kur’ân’daki vakf yerleri ve ibtidâya konu olan yerlerle ilgili tercihleri ve eserinde takip ettiği yöntemi tahlil edilmiştir. Ayrıca müellifin istifade ettiği eserlere değinilmiş ve bunların diğerlerinden hangi konularda farklılaştığının izleri sürülmeye çalışılmıştır. Bu eserin önemi ve ilim taliplerine yönelik sunacağı muhtemel katkılar da tayin edilmiştir. İkinci bölümde ise gerekli yerlerde dipnotlarda açıklamaların yanı sıra eserde geçen âyet ve hadislerin tahrîci yapılarak eserin tahkîkli neşri gerçekleştirilmiştir.Publication Metadata only Arab modernistlerinin Kur’an/tefsir konularındakı tutumları : Muhammed Arkon örneği üzerinden eleştirel, analitik bir inceleme(2022) Attia, Abdullah Esmail Mahmoud Eldakrory; Coşkun, Muhammed; Marmara Üniversitesi; Sosyal Bilimler Enstitüsü; Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı; Temel İslam Bilimleri Bilim DalıAvrupa'da metinlerin tenkidini dini metinler ve diğerleri arasında ayrım yapmamak için ele alan birçok edebi eleştiri yöntemi ortaya çıkmış ve bu yöntemler birçok düşünürün Kur'an-ı Kerim ve Kuran-ı Kerim'e yaklaşımlarındaki vizyonlarını etkilemiştir. tercüme.Bu etki, sadece bu müfredatların ortaya çıktığı Avrupa yakası ile sınırlı değildi; Daha ziyade, dini metinlerin okunmasını yenileme bahanesiyle Arap İslam ülkelerine taşındı ve buradan Arap modernistleri, Kur'an ve Sünnet'ten başlayarak bu bilimleri tanıtmaya ve İslami bilimlere uygulamaya çalıştılar. Peygamber ve İslam mirasının bugüne kadar ürettiği her şeyle biten.Çalışmamız, Muhammed Arkoun'un çalışma için bir model olarak temsil ettiği çağdaş entelektüel modernite açısından Arap modernistlerinin bazı Kur'ânî meseleler üzerindeki duruşunu netleştirmeye, onun kitap ve yazılarına değinerek onun düşünce, görüş ve duruşlarını ortaya koymaya geldi. Kur'an-ı Kerim ve Kur'an ilimlerinin meseleleri, özellikle vahiy meselesi ve vahiy sebepleri meselesi üzerine. Arkoun'un, Kur'an-ı Kerim'i ve yorumunu ele alışında veya genel olarak İslami mirası ele alışında, onun düşünce ve yazıları üzerindeki modernist etkiyi açıklayarak ve görüşlerini analiz ederek ve tenkit ederek düşüncesini kapsamlı bir şekilde okuma girişimi.Publication Metadata only Arapça'da "hatta" edatının anlamları ve Kur'ân-ı Kerîm'deki uygulamaları(2023) İzzetağa, Enes; Genç, Mustafa; Marmara Üniversitesi; Sosyal Bilimler Enstitüsü; Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı; Temel İslam Bilimleri (Arapça) Bilim DalıArap dilinde yaygın kullanılan edatlardan bir kısmı da kelimeleri veya cümleleri birbirine bağlayan ve cümleye anlam katan manâ (Hurûfu’l-me’ânî) edatlarıdır. Bu edatlar tek başına bir anlam taşımayıp diğer kelimelerle (isim ve fiiller) birlikte kullanıldıklarında anlam bildirmeleri sebebiyle “mâna edatları” olarak isimlendirildikleri gibi terkip içerisinde isimleri fiillere bağladıkları veya fiillerle isimler arasında anlam ilişkisi kurulmasında vasıta görevi gördükleri için “rabt edatları” (bağlaç) ya da “edevât” adı da verilmiştir.Bu çalışmada Hurûfu’l-me’ânîden biri olan (حَتى) “Hattâ” teorik ve uygulama yönüyle ele alınmıştır. Zira Hurûfu’l-me’ânîlerden olan \"Hattâ\" nahiv ilminde pek çok ihtilaf ve farklı kullanımları barındıran bir edattır. Bu önemine rağmen hak ettiği ilgiyi görmemiş, müstakil çalışmalara konu olmamıştır. Bu nedenle de çalışmamızın konusu olarak söz konusu edat tercih edilmiş ve edebiyatın zirvesi olan Kur’ân’daki kullanımı tüm boyutlarıyla ele alınmıştır.Çalışma giriş ve iki ana bölümden oluşmuştur. Giriş kısmında Arap dilinde mana harfleri olarak öne çıkan edatlara dair yapılan çalışmaların literatür bilgisine yer verilmiş, bu alanda oluşan geniş literatürün en önemli eserleri özetle sunulmuştur. Birinci bölümde Hattâ’nın teorik yönlerinden bahsedilmiştir. Bu bağlamda hattâ’nın farklı kullanım lehçelerinden, sondaki elifinin yâ şeklinde maksur biçimde yazılmasının sebebine temas edilmiştir. Ayrıca hattâ’nın ifade ettiği yaygın anlamları ve kabul veya reddedilen tüm kullanımları üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda hattâ’nın edat, bağlaç, başlangıç harfi, itiraz harfi ya da tekid harfi olarak kullanımları örnekler ışığında detaylıca ele alınmıştır.Çalışmanın ikinci bölümü, birinci bölümde işlenen teorik meseleleri uygulamasını yapmıştır. Bu bölümde, hattâ’nın kullanım çerçevesi ve ifade ettiği anlamlar Kur’ândaki kullanımları üzerinden uygulamalı bir şekilde verilmeye çalışılmıştır. Bu hususta Fahreddin Kabâve tarafından yazılan “el-Müfassal Fi Tefsiril-kur'an-ı'lerim” ve \"el-İrabı'l-menheci\" adlı kitapları esas alınmıştır. Zira Kabâve, bu iki eserinde konuyu detaylıca ele almakta ve konunun sorunlarına derinlemesine nüfuz etmektedir. Ayrıca konuya gramer açısından yaklaşmaktan ziyade, hattâ’nın tüm konumlarını takip ederek problemini ve anlamlarını açıklığa kavuşturmaktadır.Çalışmanın sonuç kısmında ise araştırma neticesinde ulaşılan yeni bulgular aktarılmış ve ilerleyen süreçte konu hakkında çalışma yapacakların yararlanması amacıyla bazı öneriler de eklenmiştir. Çalışma sürecinde yararlanılan kaynaklara kaynakça bölümünde alfabetik olarak yer verilmiştir.Publication Metadata only Belagat konularındaki değişikliklerin toplumsal değişimlerle ilişkisi (Hicri VI. - VIII. Asır örneği)(2023) Al Soah, Amar; Kaçar, Halil İbrahim; Marmara Üniversitesi; Sosyal Bilimler Enstitüsü; Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı; Temel İslam Bilimleri (Arapça) Bilim DalıÖzetBu çalışma hicri altıncı, yedinci ve sekizinci yüzyıllarda belâgat ilminde meydana gelen değişimleri ele almayı ve belâgat dersinde yeni yöntem ve üsluplar bulmaya yardımcı olan edebiyata ve sanata dair sosyal değişkenleri gözlemlemeyi hedeflemektedir. Aynı şekilde tezin bir diğer hedefi, belâgat değişkenleri ile sosyal değişkenleri bir araya getiren sonuçları ortaya koymak, ayrıca altıncı, yedinci ve sekizinci yüzyıllardaki belâgat dersinin gerçekliğini yükselme, durgunluk ve bu ikilimden çıkarak sosyal etkinin belâgat dersi üzerindeki etkisi açısından ele almaktır. Öte yandan bu değişim ve etkiler belâgat âlimlerinin belâgat terimleri ve muhtelif belâgî işlevlere yönelik kullanımlarında farklılıklara sebep olmuştur.Tez üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde belâgat ilmi ile sosyoloji ilmi arasındaki ilişki ve belâgatın doğal olarak toplumla, muhataplarıyla, sınıflarıyla ve cinsiyetleriyle nasıl ilgilendiğini gösterilecektir. Aynı şekilde bu bölümde belâgatın, bir yerde uygun olan; ancak başka bir yerde uygun olmayan lafızlarla ilgilenmesi meselesinin yanı sıra sosyal, siyasî veya hâlî olsun karineleri nasıl ele aldığı meselesine temas edilecektir.İkinci bölümde genel olarak belâgî gerçekliğin incelenmesine ve belâgî gerçekliğin çağdaş âlimlerin yükselme ya da durgunluk ve yok olma dönemleri olarak adlandırdıkları farklı dönemler arasındaki geçişine yer verilecektir. Ayrıca bu çalışma, belâgî gerçekliği ele almak için başka bir yöntem açıklamaya ve bu yöntemin sosyoloji ilmi ile bağlantısını göstermeye çalışacaktır. Tüm bunlar yapıldıktan sonra, o dönemde gözlemlenebilecek en önemli formel-belâgî değişkenler ve bu belâgî değişkenlerin sosyal değişkenlerle ilişkisi tartışılacaktır.Üçüncü bölümde hicrî altıncı, yedinci ve sekizinci yüzyıllarda meydana gelen etkilerden birinin sonucu olarak ortaya çıkan belâgat dersinin anlamlarındaki ince değişikliklerden bahsedilecektir ki bu değişiklikler terminoloji, delâlet ve anlam, biçim, üretim, yenileşme ve muhtelif edebi türlerin yaygınlaşması gibi farklı açılardan meydana gelmiştirPublication Metadata only Beyrut müftüsü Mustafa Necâ hayatı eserleri ve şairliği(2022) Hatip, Ahmet; Benli, Ali; Marmara Üniversitesi; Sosyal Bilimler Enstitüsü; Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı; Arap Dili ve Belagatı Bilim DalıBeyrut müftüsü Mustafa Necâ Osmanlı Devleti’nin son döneminde yaşamış önemli alim ve şairlerdendir. Ardında çeşitli nesir ve manzum eser bırakan Necâ’nın eserlerinde ki beyan zenginliği dikkat çekicidir. Yaşadığı çevre insanları tarafından çok sevilen Mustafa Necâ hakkında yeteri kadar çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmada Mustafa Necâ’nın hayatını, eserlerini, şiirlerini ve şiirlerlerindeki belagat sanatları, açık ve kapalı anlamları ortaya konulacaktır. Necâ hakkında bilgi sahibi olmak isteyen okur ve araştırmacılar amaçlarına bu çalışma sayesinde ulaşabileceklerdir. Özellikle de Hz.Peygamber'in mevlidiyle ilgili olan şiirlerinde bulunan çeşitli söz sanatlarına odaklanacağız. Konu hakkındaki ilk kaynak bizzat müellifin eserleri ve vefatından sonra ailesinin yazıp bastırdığı onun hakkındaki biyografik eseridir. Ayrıca Osmanlı arşivlerinde de yazarın biyografisi ve resmi görevleri hakkında bilgiler bulmak mümkündür.Bu araştırmamız Mustafa Necâ hakkında ilk araştırma olma özelliğini haizdir. Bundan dolayı kendine has bir üslüba ve özgün bir değere sahiptir. Literatür taraması yapılıp Necâ hakkında başvurulabilecek eser sayısı oldukça sınırlıdır. Bu yüzden ulaşılabilen bilgiler ile çalışmanın değeri doğru orantılı olacaktır. Netice olarak bu çalışmamız Mustafa en-Neca’nın hayatını, eserlerini, şiirlerini ve şiirlerlerindeki retorik imgeleri, açık ve kapalı anlamlarını inceleyip şeyh Mustafa Necâ üdebadan olup olmadığına bir hükme varmaya çalışacağız.Publication Metadata only Bilgi alanıyla metnin şiirselliği arasında Baradouni’nin şiiri(2023) Refaan, Asia Thabit Mohammed; Fazlıoğlu, Şükran; Marmara Üniversitesi; Sosyal Bilimler Enstitüsü; Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı; Arap Dili ve Belagatı Bilim DalıÖzetBu çalışma, yerel ve Arap şiirine kendi kişisel tecrübesiyle meydana getirdiği dopdolu divanlarla büyük katkıda bulunan Yemenli bir şairi tanıtmayı amaçlamaktadır. Bu şair yaşadığı zorlu koşullara rağmen, çeşitli bilimleri ve bilgiyi içselleştirmeyi başararak şiirini büyük ölçüde zenginleştirmiştir. Sahip olduğu bu çeşitlilik doğal olarak ortaya koyduğu metinlerin fikir, hikmetli sözler, felsefe ve din bakımından zengin olmasını sağlamıştır. Bunların yanı sıra sembolleri, karakterleri ve efsaneleriyle hem kadim Arap kültürü hem de Yemen kültürü onun çalışmalarını zenginleştirmiştir.Bu çalışma da sorununu, amaçlarını, metodolojisini ve araştırmacının karşılaştığı zorlukları açıklayan kısa bir girişle başlar. Ayrıca, şair hakkında yapılan önceki çalışmalardan da giriş kısmında bahsedilmiştir. Çalışma iki ana bölümden oluşmaktadır.Bu iki bölümden önce çalışmada Yemen ve konumundan kısaca bahsedilmiş, şairin hayatını bir şekilde etkileyen tarihi, iktisadi ve siyasi etkenler ele alınmıştır. Ardından çalışmanın başlığında bulunan “alan” ve “bilgi” kavramlarının tanımına, edebiyatta bunların kullanımına ve Abdullah el-Baradouni’nin şiiri bağlamında bu kavramlarla çalışmada ne kastedildiğine yer verilmiştir.Birinci bölümün ilk kısmı şairi, doğumu ve yetişmesini, düşüncesini, tarihsel ve entelektüel referanslarını, düşünce ve mirasa yaptığı katkıları konu etmektedir. İkinci kısımda ise el-Baradouni’nin şiirindeki bilgi alanı; din, halk, efsaneler gibi çeşitli sosyolojik düzlemlerde ele alınmış ve el-Baradouni’nin şiirine bilginin nasıl dahil edildiği, şiir metninde bilgi alanı çağrışım sürecinin nasıl ilerlediği incelenmiştir. Ayrıca şairin bazı şiirleri analiz edilerek bilişsel çeşitlilik bağlamında metnin anlaşılması sorunu konu edilmiştir. İkinci bölümün ilk kısmında da “şiirsel görüş” kavramı açıklanarak el-Baradouni’nin şiirinde farklı boyutlarıyla nasıl ortaya çıktığından bahsedilmiş ve bunun örneği olarak el-Baradouni’nin şiirlerinden parçalara yer verilmiştir. İkinci kısımda ise el-Baradouni’nin, henüz yaşanmamış olaylar hakkında önceden işaretlerde bulunduğu şiirlerindeki öz farkındalığından bahsedilmiştir. Bu öz farkındalık, el-Baradouni’nin şiirini, onu edebi olmanın da ötesine taşıyan ve metninin anlam ve zaman sınırlarını genişleten geleceğe ilişkin endişelere dikkat çekmektedir.Publication Metadata only Cemil Ekber'in "Doğruyu söylemek" adlı kitabı bağlamında "el-Maslaha el-Mürsele" ve "Peygamberin terk eylemi" konularındaki görüşleri ve bunların siyaset-i şer'iyye üzerinde etkisi(2024) Boutebiba, Akram; İnce, İrfan; Marmara Üniversitesi; Sosyal Bilimler Enstitüsü; Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı; Temel İslam Bilimleri Arapça Bilim DalıBu çalışma, örneklerini hemen her dönemde görebileceğimiz güncel sorunlara çözüm üretmeye çalışan İslam düşünürleri, müçtehitleri ve teorisyenlerinin görüşlerinin, teklif edilen çözümlerin düşünsel arka planı, temel argümanları, iç tutarlığı ve geleneksel düşünce ile ilişkisi bağlamında çağdaş bir yazar ölçeğinde incelenmesini konu edinir. Çalışma, çağdaş İslam düşünürlerinden Cemil Ekber’in fıkıh ilminin bazı ilkelerine yönelik yenilikçi görüşleri ve bu görüşlerin yazarın çizdiği çerçevede fıkhın siyasetle kesişme alanı olan siyâset-i şer’iyye konularına yansımalarını incelemeyi amaçlamaktadır. Akademik çalışmaları itibariyle doğrudan İslam Hukuku konularıyla ilgili olmasa da Cemil Ekber'in \"Kassu’l-hakk\" adlı kitabı klasik fıkıh ve usûl ilminin meselelerini tartışır ve farklı değerlendirmeler, eleştiriler ve çözümler sunar. Bu yönüyle yazar usûl-ı fıkhın temel kavramlarından olan el-maslaha el-mürsele kavramı ve metodunu tenkit eder ve açıkça bu kavramı kullanmasa da usûl ilminde hüküm kaynağı olarak kaynak değeri ve anlamı tartışılan \"Peygamberin bir eylemi terkini\" görüşlerinin önemli bir kısmını temellendirmek için sistemli bir şekilde kullanır. Cemil Ekber, bir dönem Massachusetts Institute of Technology'de hocalık yapmış ve halen Türkiye'deki Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi’nde görev yapmaktadır. Çalışma uzun zaman dilimi içinde edinilmiş ilmi ve entelektüel birikimini klasik fıkıh ve usûl ilimlerinin meseleleriyle hukuk-siyaset ilişkisi çerçevesinde harmanlamaya çalışan, bunu gerçekleştirirken eleştiriler ve farklı çözümler teklif eden çağdaş bir yazarın düşüncelerini fıkıh düşüncesi bağlamında değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın giriş bölümünde fıkıh, fıkıh usulü ve siyaset-i şeriyye kavramlarının çalışma kapsamında tanımları ele alınacak ve bir İslam düşünürü olarak Cemil Ekber'in biyografisi ve ilmi çalışmalarının tanıtımını yapılacak. Ekber'in hayat projesi denilebilecek Kassu’l-hakk kitabı müstakil bir bölümde incelenecektir: Fıkıh, usûl-ı fıkıh, siyaset-i şer’iyye konularıyla ilişkili görüşleri tasnif edilecek, bunların kitabın takdim ettiği temel düşünsel çerçevesi içindeki yeri tespit edilmeye çalışılacak, yazarın maslahat-ı mürsele ve “nebevî terk” kavramlarıyla ilişkilendirilebilecek temellendirmeleri analiz edilecektir. Çalışmanın ikinci bölümünde ilk bölümde ulaşılan sonuçlar ışığında yazarın düşünceleri, yenilikçi yaklaşımlarının iç tutarlılığı analiz edilerek bu düşüncelerin var olanı açıklama ve yeniyi inşa etmek için ne denli rasyonel bir teorik çerçeve sunduğu veya buna imkân sağladığı incelenecektir.Item Metadata only Cübeyr B. Mut'im ve Merviyyatuhu(Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020) Kadri, Burak; Efendioğlu, Mehmet; Temel İslam Bilimleri Anabilim DalıKureyş’in Abdümenâf kolundan gelen ve Hz. Peygamber’in amcaoğullarından olanCübeyr b. Mut’im, Câhiliye döneminde itibar edilen bir şahsiyet olduğu gibi İslâm’dan sonrada değer verilen bir sahâbî olmuştur. Babası Mut’im, Hz. Peygamber’e ve müslümanlarauygulanan boykot yıllarında akrabalık bağı münasebetiyle yardımda bulunmuş ve boykotunsonlanmasında büyük etkisi olmuştur. Yine Hz. Peygamber’in Taif dönüşünde himayesialtında Mekke’ye girmesine öncülük etmiş ve Cübeyr’in de arasında olduğu oğulları ile Hz.Peygamber’i korumuştur. Cübeyr, Bedir Savaşı’nda esir edilen Kureyşlileri kurtarmak içinHz. Peygamberle görüşmeye gönderilmiş ve Hz. Peygamber vefakârlık gereği babasınınkendisine karşı yaptığı iyiliklerini zikretmiştir. Uhud Savaşı’nda amcasının intikamını alankölesi Vahşi’yi, Hz. Peygamber’in amcası Hamza’yı şehîd etmesine karşılık hürriyetinekavuşturmuştur. Hudeybiye ile Hayber yılları arasında bir zamanda müslüman olan Cübeyr,Mekke’nin Fethi ve Huneyn Savaşı’na katılmış, Hz. Ömer döneminde neseb bilgisindendolayı Dîvan oluşmasında önemli rol oynamış ve Hz. Osman’ın cenaze namazını kıldırmıştır.Hz. Peygamber’den birçok hadis rivayet etmiş ve rivayet ettiği bu hadislerkaynaklarda yer almıştır. Yaptığımız çalışmada 73 hadisini 24 başlık altında, kaynakları vesıhhat dereceleri hakkında ayrıntılı bilgi vererek zikrettik.Ashâbın önemli şahsiyetlerindenolup rivâyetleri hakkında akademik çalışma yapılmamış olması sebebiyle tezimiz önem arzetmektedir.--------------------Jubayr b. Mut'im, being from the Nawfal clan of the Quraysh tribe was one ofcousins of the Prophet. He was a person who had been respected during the pre-islamicperiod, as well as a respected companion of the Hz. Prophet after Islam. His father Mut’im,because of family ties, had helped the Prophet and Muslims on the occasion of the boycottyears, and had a great influence on the termination of the boycott. He led Prophet to enterMecca under his auspices on his return from Taif, and with his sons including Jubeyr,protected the Prophet. In order to ask for the release of Qurayshis captured in the Battle ofBadr, Jubayr went to meet with the Prophet and during the meeting, out of courtesy, TheProphet mentioned the goodness of his father against him. However, it was also Jubayr whoreleased Wahshi b. Harb from slavery, who took revenge of his uncle in the Battle of Uhud,by killing Prophet’s uncle Hamza. Jubayr b. Mut’im, who converted to Islam betweenHudaibiah and Khaybar Treaty, participated in the Conquest of Mecca and the Battle ofHunayn. He was renowned for his knowledge of genealogy. He also led the funeral prayer of.Uthman b. Affan.He had narrated many Hadithes from the Prophet and these hadithes he narratedhave been covered in the resources. In our study, we mentioned 73 narrations under 24sections by giving detailed information about their resources and degrees of trustworthiness.Being the first academic thesis about the important companion. Jubayr b. Mut’im and hisnarrations, we believe that our thesis is of big importancePublication Metadata only Dîvan-ı Hamâse’de şart üslûbu : nahiv ve belâgat açısından inceleme(2024) Safi, Mulham; Meydan, Ahmet; Marmara Üniversitesi; Sosyal Bilimler Enstitüsü; Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı; Temel İslam Bilimleri Bilim Dalı(Arapça)Bu çalışma (Dîvan-ı Hamâse’de Şart Üslubu: Nahiv ve Belagat Açısından İnceleme) şart üslûbunu, ilk olarak nahiv açısından, nahivcilerin taksimatına göre unsurlarını, cümle kuruluş özelliklerini, gramer işlevlerini ve şart edatlarının özelliklerini açıklayarak ele almaktadır. İkinci olarak belagat açısından, farklı şart edatlarının anlamlarını, şart cümlelerinin yapılarını, zamanlarını, sıralamasını, hazfedilmesini ve nahvî ihtilafların belagî anlamlarına etkisini açıklamaktadır. Daha sonra, şart üslûbu ile ilgili Dîvânü’l-Hamâse’den çıkarılan şevâhidi/örnekleri, konuların nahivdeki taksimatına göre incelemekte ve belagat anlamlarını açıklamaktadır. Araştırma sorunları şu çerçevede yoğunlaşmıştır: Dîvânü’l-Hamâse’de yer alan şart üslupları nelerdir? Dîvânü’l-Hamâse yer alan yapıların şahid olarak kabul edildiği nahivcilerin görüşleri nelerdir? Şart yapılarının belagat açısından anlamları nelerdir? Şart üslûbunda nahivcilerin ihtilafının belagat anlamına etkisi nedir?Araştırma, şart üslûbu üzerine nahivcilerin görüşlerini açıklayarak, nahiv kaynaklarından meseleleri gözden geçirerek, Dîvânü’l-Hamâse’den çıkardığı şevâhidi/örnekleri nahiv ve belagat açısından analiz ederek betimleyici analitik yöntem izlemektedir. Araştırma, konunun önemi, seçilme nedeni, araştırma sorunları, amaçları, yöntemi, kapsamı, önceki çalışmalar ve araştırmanın katkıları hakkında bir mukadime ile Dîvânü’l-Hamâse ve yazarı hakkında bir giriş ardından üç bağımsız bölümden oluşmaktadır: Birinci Bölüm: Şart ve onun yapısal özellikleri ile belagat açısından anlamı. Bu bölüm, beş alt bölüm içermektedir. Bunlar şöyledir: Şartın tanımı ve bölümleri, cevabın bağlanması ve irabı, şart cümlesinin sıralanışı ve unsurları, şart yapısındaki hazif, şart ve cevab fiiline atıf yapılması, şartın belagat açısından anlamı ve şartın geçmiş zamanda kullanılmasının sebepleri. İkinci Bölüm: Cezmeden şart edatları ve nahiv ve belagat açısından özellikleri ile Dîvânü’l-Hamâse’de her birinin incelenmesi, Dîvânü’l-Hamâse’de geçen bu altı edatın her biri için bir alt bölüm içermektedir. Üçüncü Bölüm: Cezmetmeyen şart edatları ve nahiv ve belagat açısından özellikleri ile Dîvânü’l-Hamâse’de incelenmesi. Altı edat içermektedir. Her edat ayrı bir alt bölümde açıklanmaktadır. Araştırma, sonuçlar ve kaynakça ile bitirilmiştir.Publication Metadata only Dördüncü Bürde karşılaştırmalı bir edebi çalışma(2024) Alsakka, Naim; Özdemir, Yılmaz; Marmara Üniversitesi; Sosyal Bilimler Enstitüsü; Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı; Arap Dili ve Belagatı Bilim DalıÖzetBu çalışmada, Hz. Peygamber'i -Allah'ın salatı ve selamı onun üzerine olsun-öven, iki yüz beyitten oluşan İmam el-Bûsirî ve çağının şairlerinin prensi olarak nitelendirilen Ahmed Şevki gibi önceki şairlerin Bürde kasidelerinden aşağıda kalmayan bir kaside incelenecektir.Bu tezimizde Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- döneminden günümüze kadar Kaside-i Bürde tarzında nazmedilmiş en önemli şiirleri kronolojik olarak takip edecek, çağdaş bir şairin hayal gücünden yeni manaları tanıyacağız. Eleştirmenlerin ifadelerine göre, yeteneği ve şiirsel hayal gücü ile önceki dönemlerin birçok şairini geçen söz konusu şair Temim el-Berğûsî, akranları arasında önemli ve itibar sahibi bir şair olarak kabul edilmektedir.Şair el-Berğûsî'nin, el-Bûsirî ve Ahmed Şevki'nin Bürde kasidelerine nazire olarak yazdığı bu kaside, aralarındaki ortak anlamlar ve sanatsal imgelerle bu alanlarda getirdiği yenilikler üzerinden bir araştırma yapılacaktır.Tezin sonunda el-Berğûsî'nin Bürde'si ile İmam el-Bûsirî'nin ve Ahmed Şevki'nin Bürdeleri arasında yapılan mukayesenin sonuçları değerlendirilecektir.Item Metadata only Ebu Mansur Muhammed ibn Muhammed el-Muturidi’nin Te’vilatü’l-Kur’an’ından suretü’n Nisa : (tenkidli metin)(Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1989) Aslantürk, Ayşe Hümeyra; Turgut, AliItem Metadata only Ebul-Kerem el-Mübarek b. Fahir'in "Nahvül-Urfi'l-Mevsüm bi-Kanuni'z-Zarf" adlı eseri (edisyon kritik)(Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020) Yörükoğlu, Hasan; Özdemir, Yılmaz; Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı Arap Dili ve Belagatı Bilim DalıBu çalışmada; kaynaklarda kendisinden övgüyle bahsedilen ama ne yazık ki eserlerinden sadece bir tanesi günümüze ulaşmış olan büyük dil âlimi Ebu’l-Keremi’l-Mubârek b. Fâhir b. Muhammed b. Yâkûb el-Bağdâdî’nin Nahvu’l-‘Urfi’l-Mevsûmbi-Kânûni’z-Zarf adlı tahkikli eserinin incelenmesi hedeflenmektedir. Ebu’l-Kerem`il-Mubârek, Abbasiler döneminde Bağdat’ta doğmuş ve yaşamış, birçok alanda uzmanlaşmış olmakla beraber özellikle nahiv alanındaki uzmanlığıyla ön plana çıkmaktadır. Muhtasar nahiv kitabı türünde yazılmış olan Nahvu’l-‘Urfi’l-Mevsûm bi-Kânûni’z-Zarf belli bir tasnife tabii tutulmadan birbirinden farklı konu başlıklarını içerecek şekilde kaleme alınmıştır. Yapmış olduğumuz bu çalışma iki ana kısımdan oluşmaktadır. Altı alt başlığa ayrılan birinci kısımda araştırmada takip edilen yöntem, müellifin hayatı, ilmi şahsiyeti, eserleri ve bunlara ilaveten incelenen eser hakkında birtakım malumat yer almaktadır. Üç alt başlıktan oluşan ikinci kısım; incelediğimiz nüshanın özellikleri, tahkikli metin ve hatimeden oluşmaktadır. Anahtar Kelimeler: Ebu’l-Keremi’l-Mubârek, ‘Urfi’l-Mevsûm bi-Kanûni’z-Zarf, Nahiv, İ‘râb. --------------------In this study; it is aimed to examine the investigative work of the great language scholar Abu al-Karam al-Mubārak b. Fāhir b. Muhammad b. Yāqūb al-Baghdādī, who is mentioned in the sources with praise but unfortunately only one of his work survived until now, in the name of Nahev al-Ûrfi al-Mavsūm bi-Qānūn az-Zarf. Abu al-Karam al-Mubārak was born and lived in Baghdad during the Abbasid period, even though he was specialized in many areas, he stood out especially with his expertise in the field of nahev. Nahev al-Ûrf al-Mavsūm bi-Qānūn az-Zarf, which has a style of concise nahev book, was written in a way that included different subject titles without being subjected to a certain classification.This study we have made, consists of two main chapters. The first chapter, which is divided into six subtitles, includes the method that is followed in the research, the life of the author, his scientific personality, his works, and some information about the work that we have examined. The second chapter which is divided into three subtitles, consists of the features of the examined copy, the verified text and the conclusion. Keywords: Abu al-Karam al-Mubārak, Nahev al-Ûrfi al-Mavsūm bi-Qānūn az-Zarf, nahw, êrāb.Publication Metadata only El-Fakîhü'l-Mâlikî Ahmed Bâbâ et-Tinbüktî ve Mevkifuhu min Mesâili'n-nevâzil (Mâlikî Fakihi Ahmed Bâbâ et-Tinbuktî ve nevâzil neselelerine yaklaşımı)(2021) Tandia, Akibou; Boynukalın, Ertuğrul; Marmara Üniversitesi; Sosyal Bilimler Enstitüsü; Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı; Temel İslam Bilimleri (Arapça) Bilim DalıMaliki mezhebi Sudan’da ve Batı Afrika'da önemli bir yere sahiptir. Bölgenin tümüne yayılmış ve bu coğrafyadaki tek hakim mezhep olmuştur. Bunun başlıca nedenleri arasında ise özellikle Tinbüktü fakihleri olmak üzere, bölge fukahasının sarf ettiği eğitim ve telif çabaları bulunmaktadır.Araştırmamızın konusu, bu fakihlerin önemlilerindn birisi olup Maliki mezhebine hizmet konusunda çok kıymetli çalışmalara sahip olan, \"Tinbuktu Âlimi\" olarak meşhur olmuş Ahmed Bâbâ et-Tinbüktî ve nevâzil meselelerine yaklaşımıdır. Çalışmamız, doğumundan vefatına kendisinin biyografisini ele almakta; hayatının en önemli aşamalarından ve fıkıh ilmine katkılarından bahsetmektedir. Ayrıca araştırmamız, Ahmed Bâbâ’nın İslam Hukuku ve özellikle Mâlikî mezhebinde önemli bir yere sahip olan Nevâzil (yeni çıkan / güncel fıkıh problemleri) ile ilgili eserlerini incelemekte; telif nedenleri, içerikleri, kaynaklarını ele almakta bu konulardaki Ahmed Bâbâ’nın yaklaşımını ve metodolojisini değerlendirmektedir. Bu kapsamda öncelikle yeni fıkıh problemi tanıtılarak akabinde Ahmed Bâbâ’nın değerlendirmeleri verilmekte, ardından diğer fukahanın konuyla ilgili görüşleri aktarılmakta, son olarak konuyla alakalı günümüz meseleleri ele alınmaktadır